نخورده اید و اشتیاق زیادی به خوردن خربزه دارید اما چون از جهتی خربزه برای شما سم مهلک است تصمیم به خوردن خربزه نمی گیرید، پس شوق مؤکد وجود دارد اما اراده انجام فعل نیست؛ لذا نمی توان گفت اراده همان شوق مؤکد است، بلکه شوق مؤکد و مشیت یک حالت انفعالی است و اراده در رتبه بعد از آن قرار دارد. البته از این نکته نباید غافل بود که گاهی اوقات هم در لسان قرآن و هم روایات به اراده "مشیت" هم گفته شده است؛ پس مشیت غیر از شوق مؤکد است.
به هرحال افعالی که توسط ما انجام میپذیرد مسبوق به اراده ای است که آن اراده مسبوق به فکر و طرح و برنامه است، اما اراده خداوند در انجام امور مسبوق به فکر و رویه نیست و از همین جهت هم حضرت فرموده است: "المنشئ اصناف الاشیاء بلارویة فکر آل الیها" او خداوندی است که انواع موجودات را بدون به کارگیری فکر و اندیشه خلق فرموده است.
"و لا قریحة غریزة أضمر علیها"
(و بدون غریزه ای که آن را در درون خود پنهان داشته باشد.)
ما انسانها همیشه طبق غریزه هایمان کار میکنیم، غریزه به معنای آن طبیعتی است که در انسان وجود دارد و بر اثر همین طبیعت هم اقتضائاتی در وجود انسان قرار داده شده است. ظاهرا این کلام حضرت اشاره به آیه شریفه: (انا خلقنا الانسان من نطفة امشاج)سوره دهر (انسان)، آیه 2 دارد که فرموده ما انسان را از نطفه مخلوط خلق کرده ایم؛ که ظاهرا مقصود از نطفه مخلوط غریزه های گوناگونی است که در انسان وجود دارد.
به هرحال این غرایز مختلفی که در انسان است به جنگ و ستیز میافتند تا این که یکی از آنها پیروز شده و انسان بر طبق خواسته همان غریزه عمل میکند؛ اگر غرایز شهوانی بر غرایز عقلانی پیروز شوند، انسان مطابق هواهای نفسانی و شهوانی
.jpg)
