در مقابل اراده خداوند چموش نیستند، موجودات جهان در برابر اراده او رام بوده و برطبق خواست خدا حرکت میکنند بدون این که از خود سرسختی نشان دهند. حتی این انسان هم که فاعل مختار خلق شده تا ابد بر طبق اراده خداوند فاعل مختار است و در مسیر خود حرکت میکند.
البته بحث حضرت امیر(ع) روی انسان نیست بلکه مقصود حضرت همه موجودات است، و میخواهد بفرماید همه موجودات در خط خودشان هستند. یکی از همه موجودات انسان است که انسان هم در محدوده خود حرکت میکند، این طور نیست که خدا میخواسته انسان غیر مختار باشد ولی او از روی سرکشی فاعل مختار شده است. پس همان گونه که (و جعلنا اللیل لباسا، و جعلنا النهار معاشا)سوره نباء، آیات 10 و 11 شب را برای آرامش و روز را برای حرکت و تحصیل معاش قرار داده، و همچنان که (و جعلنا من الماء کل شئ حی )سوره انبیاء، آیه 30 آب را مایه حیات همه موجودات زنده قرار داده، انسان را هم فاعل مختار آفریده، و انسان هم در فاعل مختار بودن برطبق اراده خداوند حرکت میکند و در این امر ذلول و رام است.
یک نکته قابل توجه در اینجا این است که: خداوند سایر موجودات جهان هستی را برحسب تکوین چنین آفریده که در خط مخصوص به خود حرکت کنند، ولی انسان را تکوینا برای عبادت و پرستش آفریده که چموشی میکند و بر اثر خودسری نافرمانی خداوند کرده و از مسیر خود خارج میشود. جواب این استبعاد چنین است که انسان هم برحسب تکوین فاعل مختار آفریده شده و تا آخر هم از این مسیر تخطی نمی کند، این که بگوییم انسان برخلاف اراده خدا چموش و سرکش است حرف درستی نیست، و اگر انسان چموشی کرده برحسب تشریع است؛ زیرا
.jpg)
