آیت‌الله منتظری

محاسبه نفس و خودسازی

"عبادالله، زنوا انفسکم من قبل ان توزنوا، و حاسبوها من قبل ان تحاسبوا"

(ای بندگان خدا، خودتان را بسنجید پیش از آن که سنجیده شوید، و به حساب خود برسید پیش از آن که به حسابتان برسند.)

پر واضح است که مقصود از توزین خود، سنجش اعمال است؛ در قیامت هم اعمال را می‎سنجند. پس بر هر کسی لازم است اعمال خود را بسنجد و نفس خویش را محاسبه کند.

"و تنفسوا قبل ضیق الخناق، و انقادوا قبل عنف السیاق"

(و نفس بکشید پیش از آن که گلویتان تنگ شود، و رام باشید پیش از آن که شما را با خشونت و زور ببرند.)

"خناق" به بیخ گلوی انسان می‎گویند، قبلا گفته ایم که "خناق" در لغت به طنابی گفته می‎شود که به بیخ گلوی انسان می‎اندازند و او را خفه می‎کنند، ولی به علاقه حال و محل به بیخ گلوی انسان هم گفته شده است. "و تنفسوا قبل ضیق الخناق"، مقصود این است که فرصت را غنیمت بدانید و قبل از آن که نفس به گلو برسد عمل صالح انجام دهید. "و انقادوا" و رام باشید و به دستور خدا عمل نمایید "قبل عنف السیاق" پیش از آن که شما را به زور به طرف مرگ و آخرت سوق دهند.

"و اعلموا انه من لم یعن علی نفسه، حتی یکون له منها واعظ و زاجر لم یکن له من غیرها زاجر و لا واعظ"

(و بدانید کسی که از ناحیه نفس خویش کمک نشود بدین گونه که از جانب خود پند دهنده و جلو گیرنده برایش باشد، برای او از غیر خود پند دهنده و جلو گیرنده ای نخواهد بود.)

اگر انسان بخواهد سخن واعظان و پند دهندگان در او اثر کند باید یک تنبه و رادع و مانعی در نفس خودش داشته باشد؛ اگر در دل خود بیداری نداشته باشد،