آیت‌الله منتظری

بیان شد معنای جمله چنین است: و در کمترین و پایین ترین سختی و شداید دنیا که شما به آن رو می‎آورید و در کمترین و پایین ترین مصیبتی که شما به آن پشت می‎کنید، درس عبرت و پند و اندرز است.

شاید مقصود حضرت امیر(ع) از مصیبت هایی که به آن پشت کرده اید، مصیبت هایی باشد که در زمان شیخین و عثمان به مردم رسیده و مردم آن فتنه ها را پشت سر گذاشته اند. و مقصود از شداید و سختی هایی که بعد به آن رو می‎کنند، همان فتنه های معاویه، یزید، مروان حکم و طایفه بنی امیه باشد؛ چون اینها شداید و سختی هایی بود که بعد از شهادت حضرت امیر(ع) گریبان گیر مردم شد. خلاصه در همه اینها عبرت و پند و اندرز و امتحان است.

بلی اینها برای گرفتن عبرت و پند و اندرز است، اما کجاست آن آدمی که عبرت بگیرد. "و ما کل ذی قلب بلبیب" و چنین نیست که هر دارای عقلی صاحب مغز و تفکر باشد، "و لا کل ذی سمع بسمیع" و چنین نیست که هر صاحب گوشی شنوا، "و لا کل ناظر ببصیر" و هر صاحب چشمی دارای بصیرت باشد، و با دیدن و شنیدن عبرت بگیرد؛ قرآن شریف هم در این مورد فرموده است: (لهم قلوب لایفقهون بها و لهم اعین لایبصرون بها و لهم آذان لایسمعون بها)سوره اعراف، آیه 179 برای اینها قلبی که وسیله تفکر است وجود دارد اما به وسیله آن تفکر نمی کنند، چشم که وسیله دیدن نشانه های خداست وجود دارد اما نشانه های خدا را نمی بینند، و گوش که وسیله شنیدن کلام حق است وجود دارد اما نمی شنوند.

پس این چنین نیست که هر کس وسیله تعقل و عبرت گرفتن را داشته باشد بتواند عبرت بگیرد، عموم مردم جهان دارای عقل و درک هستند و علامت