آیت‌الله منتظری

در توصیف این بندگان خدا فرموده است: "مصباح ظلمات" از نظر علمی چراغ تاریکی ها هستند. "کشاف عشاوات"، "عشاوات" به معنای شب کوریهاست؛ یعنی راهگشای تیرگی ها هستند. "مفتاح مبهمات" کلید امور مبهم هستند؛ یعنی چیزهایی را که مبهم است روشن می‎کنند. "دفاع معضلات"، "دفاع" صیغه مبالغه از ماده "دفع" به معنای خیلی دفع کننده است، "معضلات" جمع "معضلة" به معنای مشکلات است؛ یعنی آنها دفع کننده مشکلات جامعه هستند. "دلیل فلوات"، "دلیل" به معنای راهنماست، "فلوات" جمع "فلات" به معنای بیابانهاست؛ یعنی آنها راهنمای عقلهای سرگردان جامعه هستند و مردم را هنگام تحیر راهنمایی و ارشاد می‎کنند.

"یقول فیفهم، و یسکت فیسلم، قد اخلص لله فاستخلصه، فهو من معادن دینه، و اوتاد ارضه"

(می گوید و می‎فهماند، و خاموش می‎شود تا سالم بماند، کردار خود را برای خدا خالص گردانده و حق تعالی هم او را برای خود اختیار کرده است، پس او از جمله گنجهای دین خدا و اوتاد در روی زمین است.)

از جمله اوصاف بنده صالح خدا این است که: "یقول فیفهم" یک مطلبی را که مطرح می‎کند خوب آن را پرورش می‎دهد و به مخاطبین خود می‎فهماند. "و یسکت فیسلم" در عین حالی که مطالب را برای دیگران بیان می‎کند گاهی اوقات هم سکوت می‎کند، و سکوت او برای این است که در گرفتاریها سالم بماند. مقامها متفاوت است، گاهی باید سخن گفت و زمانی باید ساکت ماند.

"قد اخلص لله فاستخلصه" در این جمله بین نسخه های نهج البلاغه اختلاف وجود دارد؛ در یک نسخه که نزد ماست "الله" را مفتوح خوانده و آن را مفعول برای "اخلص" گرفته است؛ یعنی خدا را خالص کرده، مقصود این است که شریکی برای او قرار نداده. و در بعضی از نسخه ها "لله" آمده است که ظاهرا صحیح تر است؛