موضوع بحث درسهایی از نهج البلاغه، خطبه هشتاد و سوم معروف به خطبه غراء بود، سخن در این خطبه در آخر جلسه قبل در این جمله بود که فرمود: "اقعد فی حفرته نجیا لبهتة السؤال" او را برای پرسشهای حیرت انگیز در قبرش مینشانند.
کیفیت نشاندن در قبر و پرسش از میت
حضرت امیر(ع) در این جمله خود فرموده اند: "اقعد فی حفرته"، و ظاهر این جمله هم این است که میت را در قبرش مینشانند، حال آیا معنای ظاهری آن مقصود است و واقعا میت را در همین قبر تنگ و کوچک مینشانند، یا در هنگام سؤال و پرسش با این بدن کاری ندارند و سؤال از این بدن و در این قبر خاکی نیست ؟ جای بحث است.
برخی از منکرین سؤال و جواب نکیرین و میت گفته اند: ما هنگام دفن میت مقداری آرد در دهان میت ریخته ایم و مدتی پس از دفن دوباره قبر را باز کرده ایم آردها همان طور در دهان او بوده و بیرون نریخته است ! از این سخن هم که بگذریم مسلمانان نیز هنگام دفن اموات مقداری پنبه در سوراخهای بینی و دهان میت میکنند، در حالی که هیچ یک از این دو کار - بیرون نریختن آردها از دهان، و وجود پنبه در دهان - دلیل بر نبودن سؤال در قبر نیست؛ منتها باید دید آیا مقصود از حفره همین قبر معروف، و مقصود سؤال از همین بدن خاکی است یا با بدن دیگری که به آن بدن برزخی گفته میشود؟
بارها عرض کرده ام انسان غیر از این بدن طبیعی، بدن مثالی و بدن برزخی هم دارد؛ مثلا وقتی انسان خوابیده، در عالم خواب میبیند در باغی مشغول خوردن میوه است، یا در فلان شهر مشغول گردش و تفریح است، یا در جایی مثلا دعوا
.jpg)
