آیت‌الله منتظری

و سرکش و مست نشده اند، هنگام راه رفتن در یک خط مستقیم راه می‎روند، ولی وقتی سرکش شدند هنگام رفتن به این طرف و آن طرف می‎روند و به هیچ راهنمایی توجه و اعتنا ندارند، در این صورت از آن تعبیر به "خبط سادرا" می‎کنند، یعنی آن اسب یا شتر در حالتی که به همه چیز بی اعتناست کج راه می‎رود. حضرت در این جمله یک چنین فردی را که به همه چیز پشت پا زده و هدایت خدا را به هیچ گرفته، به اسب یا شتر مست و چموش تشبیه فرموده است. "سادرا" به معنای بی اعتنایی به هر چیز است.

"ماتحا فی غرب هواه"، این جمله هم یک تشبیه است، کلمات و جملات حضرت امیرالمؤمنین (ع) همه اش تشبیهات و استعارات و کنایات است. "ماتح" از ماده "متح" به معنای کسی است که بالای چاه ایستاده و با طناب و دلو از چاه آب برمی دارد، "مایح" هم به معنی کسی است که داخل چاه رفته و از ته چاه آب برمی دارد؛ گفته اند فرق میان "ماتح و مایح" مثل فرق نقطه های آنهاست؛ یعنی اگر نقطه های آن بالاست به معنای آب برداشتن از بالای چاه است، و اگر نقطه های آن پایین است به معنای آب برداشتن از ته چاه است. "غرب" به معنای دلو بزرگ است، "فی غرب هواه" یعنی در دلوهای هواهای نفسانی او.

در این جمله حضرت امیر(ع) چنین فردی را به کسی تشبیه کرده اند که می‎خواهد آب بردارد؛ همان طور که آب مورد توجه و مایه حیات است و انسان طمع زیادی به آن دارد و هنگام رسیدن به آب ظرف بزرگی را از آب پر می‎کند، خواسته های شهوانی نیز همین طور است و انسان به کم قانع نیست، از این رو پیرو هوای نفس به طالب آب با دلو بزرگ تشبیه شده است. "ماتحا فی غرب هواه" در حالتی که دلو بزرگ طمع را در چاه هوای نفس خود فرو برده مشغول کشیدن آب تمایلات نفسانی است.

"کادحا سعیا لدنیاه"، "کادحا" از ماده "کدح" به معنای سعی با زحمت