آیت‌الله منتظری

خلق الانسان" یعنی بعضی از مطالب این خطبه در توصیف خلقت انسان است، مقصود این است که از این پس مطالبی را پیرامون خلقت انسان ایراد فرموده است. البته از این عنوان مرحوم سید معلوم می‎شود که این خطبه نیز به سرنوشت سایر خطبه ها گرفتار شده و مقداری از آن تقطیع و حذف گردیده است. به هرحال حضرت در این باره فرموده اند:

مراحل خلقت انسان

"ام هذا الذی انشأه فی ظلمات الارحام، و شغف الاستار، نطفة دهاقا، و علقة محاقا، و جنینا و راضعا، و ولیدا و یافعا"

(بلکه شما را به چگونگی خلقت انسان یادآوری نمایم که خدا او را در تاریکی رحمها و غلافهای پرده ها بیافرید، نطفه ریخته شده و خون بسته شده پنهان، پس بچه ای گشت و سپس شیرخواره شد، و از شیر گرفته شد تا به سن احتلام و بلوغ رسید.)

"انشاء" به معنای "اوجد" است. "ظلمات" جمع "ظلمة" است، و "ظلمات الارحام" یعنی تاریکی های رحمها. "ام هذا الذی انشأه فی ظلمات الارحام" یعنی بلکه این انسانی که خداوند او را در تاریکی های رحمها ایجاد فرموده است. "و شغف الاستار"، اصل واژه "شغف" جمع "شغاف" است، "شغاف" به معنای آن پرده ای است که مانند غلاف دور قلب را احاطه کرده است، بعد به هر پرده ای که مانند غلاف دور چیزی را احاطه کرده باشد نیز "شغاف" گفته اند که از جمله آنها پرده ای است که دور جنین را احاطه کرده است. پس "شغف الاستار" غلافهای ساتر و پوشاننده هستند.

ظاهرا کلام حضرت علی (ع) اشاره به آیه شریفه ای است که خلقت انسان را