در مقابل آخرت است و آخرت جایگاه بلند و رفیعی است و این عالم در مقابل آخرت ساقط و پست است، از این جهت نام آن را "دنیا" گذاشته اند، یعنی پست تر. "دنیا" از ماده "دنی" افعل التفضیل آن "ادنا" و مؤنث آن "دنیا" است.
در مورد این خطبه گفته شده که حضرت امیرالمؤمنین (ع) گرم صحبت کردن بودند ناگهان یک فردی از مستمعین گفت یا علی دنیا را برای ما تعریف کن، حضرت همان طوری که مشغول سخنرانی بودند این خطبه را ایراد کردند و دوباره شروع کردند دنباله همان صحبت های خود را ادامه دادند. ابن ابی الحدید شارح معتزلی در این مورد گفته است: این از خصوصیت های حضرت امیر(ع) است که این طور مسلط بر کلام باشد! هیچ سخنوری این طور نیست که اگر در بین کلام او سخن بگویند بتواند جواب پرسش کننده را بگوید و بعد همان گونه سخن سابق خود را ادامه دهد.
"ما اصف من دار اولها عناء، و آخرها فناء، فی حلالها حساب و فی حرامها عقاب"
(چگونه تعریف کنم سرایی را که اول آن رنج و آخر آن نیستی است، در حلال آن حساب و در حرامش عقاب است.)
چون پرسش آن شخص این بود که دنیا را توصیف کنید حضرت میفرمایند: چگونه توصیف کنم خانه ای را که اولش درد و رنج است و آخرش نیستی و نابودی، در اموال حلال آن حساب است و در اموال حرامش عقاب و عذاب؛ خوب یک چنین سرایی آیا توصیف کردن هم دارد؟ تا در این دنیا هستیم رنج و مشقت داریم، در آخر هم که فانی شدن و از بین رفتن است، همه گردن کشان و صاحب منصبان که در گذشته بودند رفتند و فانی شدند. اگر از اموال دنیا چیزی داشته باشیم و حلال باشد، میپرسند چگونه مصرف کردید؛ و اگر حرام باشد، عذاب میکنند که چرا مال حرام به دست آوردید.
.jpg)
