آیت‌الله منتظری

حضرت علی (ع) خلافت را برای خودش نمی خواست، بلکه برای اسلام می‎خواست. هدف بزرگ علی اسلام و پیشرفت اسلام بود؛ روی این اصل وقتی که تشخیص داد اگر جنگ داخلی بشود به طور کلی اساس اسلام از بین می‎رود، به خاطر اسلام، به خاطر این مصلحت عمومی دست از حق خود برداشت و از خلافت صرف نظر کرد.

البته اگر حضرت علی (ع) خلافت را به دست می‎گرفت چه بسا اسلام بهتر از این پیش می‎رفت، اما در این شرایط مخالفت حضرت علی (ع) موجب جنگ داخلی و بهره برداری دشمنان اسلام می‎شد، لذا وقتی ابوسفیان و عباس برای بیعت آمدند حضرت دست رد به سینه ابوسفیان زد و این خواسته ابوسفیان را فتنه خواند. حضرت فرمود:

"أیها الناس شقوا امواج الفتن بسفن النجاة"

(ای مردم امواج فتنه ها را به وسیله کشتی های نجات بشکافید.)

"سفن" جمع "سفینة" به معنای کشتی است.

از این که حضرت می‎فرمایند "ایها الناس" معلوم می‎شود که ابوسفیان و عباس تنها نبودند و جمعیتی را به همراه خود داشتند. حضرت فتنه ها را به دریای متلاطم مواج تشبیه کرده اند، فتنه "مشبه" است و دریا "مشبه به"، این را "استعاره بالکنایة" می‎گویند، سپس بعضی از لوازم "مشبه به" را برای "مشبه" ثابت می‎کند، امواج و کشتی نجات که از لوازم دریاست برای فتنه اثبات شده است، این را اصطلاحا ترشیح می‎گویند؛ و این که حضرت تعبیر به شکافتن می‎کند از باب این است که کشتی در دریا امواج را می‎شکافد.

در واقع سکوت حضرت علی (ع) در اوضاع متلاطم آن زمان حکم کشتی را دارد که به وسیله آن از فتنه ها نجات پیدا کند، زیرا اگر حضرت امیرالمؤمنین (ع) در مقابل آنها ایستادگی می‎کرد اساس اسلام در معرض خطر قرار می‎گرفت.