آیت‌الله منتظری

"و تحتفرون و لاتمیهون"

(و شما زمین را حفر می‎کنید ولی آب پیدا نمی کنید.)

"اماهة" از ماده "ماء" است به معنای آب پیدا کردن، "ماء" در اصل "ماه" بوده، زیرا جمعش می‎شود "میاه" و مصغرش "مویه"؛ قاعده ای در ادبیات عرب است: "التکسیر و التصغیر یردان الاشیاء الی اصولها" جمع مکسر و تصغیر کلمات را به اصلشان برمی گردانند؛ "ماه" وقتی به باب افعال می‎رود "أماه یمیه" می‎شود.

در اینجا حضرت تشبیه دیگری برای راه حق به کار برده اند، چنانچه افرادی بخواهند برای پیدا کردن آب چاه حفر کنند نیاز به یک کارشناس هست تا زمین مناسب را برای حفر چاه نشان بدهد و افراد را راهنمایی کند، حضرت می‎فرمایند: شما زمین را حفر می‎کنید ولی نمی دانید کجا به آب می‎رسید، من راهنمای شما هستم، اگر آب می‎خواهید بیایید تا شما را راهنمایی کنم.

"ألیوم أنطق لکم العجماء ذات البیان !"

(امروز به سخن در می‎آورم برای شما لالی را که بیان دارد.)

شارحان نهج البلاغه گفته اند: مراد از "عجماء" همین خطبه است.شرح ابن ابی الحدید، ج 1، ص 211؛ منهاج البراعة، ج 3، ص 132؛ شرح ابن میثم بحرانی، ج 1، ص 274؛ و شرح عبده، ج 1، ص 34 حضرت می‎خواهد بگوید: من کلماتی می‎گویم که در عین حال که تشبیه و استعاره استعاره نوعی مجاز است و در جاهایی که معنای مجازی شباهت زیادی به معنای حقیقی دارد گفته می‎شود، ولی معنای مجازی مراد می‎باشد؛ نظیر به کار بردن شیر برای مرد شجاع. دارد و مشکل است و زبان هم ندارد اما حق را به شما نشان می‎دهد؛ کلام ناگویا و لال است، سخن نمی گوید، اما وقتی آن را برای شما واضح کردم شما آن را می‎فهمید؛ و شاید منظور بیان داستانهای عبرت آموز است که زبان ندارند اما روشنگر راه می‎باشند. و بالاخره فهماندن مطلب را حضرت به لالی تشبیه کرده که او را به زبان آورند.