صفحه ۶۳۷

این یک نکته خاصی دارد، مسافرتهای گذشته به این دلیل که با شتر و اسب و قاطر بوده زمان زیادی طول می‎کشیده، وضعیت درمان هم مثل امروزه نبوده که وقتی کسی مریض شود فورا او را معالجه کنند و سالم شود، ممکن بوده یک مسافر بعد از ماهها که سفرش با چه زحمت و مشقتی تمام می‎شده و به وطن خود برمی گشته مواجه با غم و غصه های فراوانی بشود؛ مثلا مشاهده کند همسرش مرده، یا فرزندش از دست رفته، یا غارتگرها مال و اموالش را برده اند، و بالاخره ممکن بود مشکلاتی از این قبیل به او رسیده باشد که پس از برگشتن به وطن به او خبر می‎دهند، اینها غم و غصه های بعد از سفر است. حالا حضرت دعا می‎کنند که خدایا ما را دچار این طور مصائب و غم و غصه ها نگردان، و وقتی از سفر برمی گردیم خبرهای بد و ناگوار به ما نرسد.

"و سوء المنظر فی الاهل و المال" و بدنظری در مال و اولاد؛ "سوء" به معنای بدی است، و "المنظر" مصدر میمی و به معنای نظر کردن است، "سوء المنظر" یعنی بدنظری، یعنی خدایا به تو پناه می‎برم از نظرها و نگاههای بدی که ممکن است مال و اولادم را نابود کند؛ شاید مقصود از این نظرهای بد نگاههای خیانت باری باشد که افراد به زن و مال انسان می‎کنند، و یا نظرهایی که به اهل یا مال او می‎زنند که در اصطلاح از آن تعبیر به چشم زخم می‎کنند، این دو احتمال در این عبارت وجود دارد؛ ممکن است دزدی به مال انسان نگاه خیانت بار بکند یا مرد لاابالی به ناموس او از روی خیانت نگاه کند، و ممکن هم هست که مال و اولاد انسان به چشم کسی خوش بیاید و صاحب مال را چشم بزند. به هرحال مقصود این است که خدایا کاری بکن که وقتی از سفر برمی گردم به درد و غم و مشکلات خانوادگی مبتلا نشوم.

این معنایی که کردیم در صورتی است که جمله "و سوء المنظر فی الاهل و

ناوبری کتاب