آیت‌الله منتظری

بر طبق نقل مرحوم سید رضی این خطبه هم یکی از خطبه های حضرت علی (ع) است که طبق معمول - خصوصا با توجه به این که شروع آن بدون حمد و ثنای خداست - باید قسمتی از یک خطبه ای باشد که تقطیع شده است.

هواپرستی و آرزوهای دور و دراز

"ایها الناس ان اخوف ما اخاف علیکم اثنان: اتباع الهوی، و طول الامل، فاما اتباع الهوی فیصد عن الحق، و اما طول الامل فینسی الاخرة"

(ای مردم، ترسناکترین چیزی که از ابتلای شما به آن می‎ترسم دو چیز است: یکی پیروی هوای نفس و دوم آرزومندی دور و دراز، پیروی از هوای نفس شخص را از راه حق باز می‎دارد، و آرزومندی بی حساب آخرت را از یاد انسان می‎برد.)

مفاد خطبه موعظه برای دوری از دنیاست، حضرت در این خطبه انسان را از دو چیز بر حذر می‎دارد و از آن تعبیر به ترسناکترین چیز می‎کند، خطاب به همه مردم است و همه باید توجه کنند؛ ای مردم "ان اخوف ما اخاف علیکم" ترسناکترین چیزی که برای شما می‎ترسم "اثنان" دو چیز است.

"اخوف" افعل التفضیل است، در قواعد صرفی گفته اند افعل التفضیل را از فعل معلوم یا از اسم فاعل می‎گیرند، "خاف" متعدی است و "خائف" یعنی ترسو، پس اگر "اخوف" را از "خائف" بگیریم معنایش ترسوترین افراد است، ولی می‎دانیم که در این عبارت مقصود ترسوتر بودن نیست، بلکه ترسناکتر بودن مطرح است؛ پس ناگزیر در اینجا برخلاف قاعده و قانون افعل التفضیل را از "مخوف" که اسم مفعول است و در حقیقت از فعل مجهول درست شده می‎گیریم، و بالاخره "اخوف" در این مورد از فعل مجهول ساخته شده است و به معنای مخوفترین و ترسناکترین چیز می‎آید.