آیت‌الله منتظری

برای این است که آب باران در گودال ترک شده است، آن وقت به اعتبار علاقه حال و محل به خود گودال "غدیر" می‎گویند؛ و اینجا چون "لایغدر" در مقابل وفاست، پس به معنای خیانت و حیله آمده است، یعنی ترک وفا.

"مرجع" مصدر میمی است، البته امکان دارد که اسم مکان باشد یعنی رجوع کردن و یا محل رجوع که روز قیامت است؛ مقصود این است که کسی که بداند در قیامت رجوع کردن چگونه است، یا کسی که بداند روز قیامت چگونه است، مکر و حیله نمی کند. اگر انسان به قیامت اعتقاد داشته باشد خیانت نمی کند، و تمام این خیانت ها و ظلم ها و ستم ها برای این است که شخص به قیامت و به بازگشت پس از مرگ برای حساب و کتاب عقیده و ایمان ندارد.

کثرت زیرک نمایان و پندار نابخردان

"و لقد أصبحنا فی زمان قد اتخذ اکثر اهله الغدر کیسا، و نسبهم اهل الجهل فیه الی حسن الحیلة"

(ما در زمانی واقع شده ایم که بیشتر مردم آن مکر و حیله را زیرکی می‎پندارند، و نادانان آنان را به حیله خوب - زرنگی - نسبت می‎دهند.)

این مطلبی که حضرت نسبت به آن زمان فرموده در همین زمان ما هم هست، و مثل این که دو زمان شبیه به هم هستند. می‎فرمایند: ما در زمانی واقع شده ایم که بیشتر مردم آن حقه باز هستند. "کیس" به معنای زیرکی و کلاه شرعی است؛ مثلا کسی می‎بیند یک قولی داده که اگر بخواهد عمل کند ضرر می‎کند، آن وقت یک کلاه شرعی درست می‎کند و از گیر آن قولی که داده در می‎رود، به قول خودش یک دروغ سیاسی، یک کلاه سیاسی و خلاصه به یک جوری از زیر بار آن ضرر نجات پیدا می‎کند و خود را زیرک می‎پندارد. "و نسبهم اهل الجهل فیه الی حسن الحیلة" آن وقت آدمهایی که جاهل هستند و نمی فهمند، می‎گویند اینها سیاستمدار هستند،