آیت‌الله منتظری

"فطرت بعنانها، و استبددت برهانها، کالجبل لاتحرکه القواصف، و لاتزیله العواصف"

(پس زمام فضایل را گرفته و پرواز کردم، و رهان را به خود اختصاص دادم، همانند کوه استوار که بادهای تند و شکننده آن را حرکت نمی دهند و زایل نمی کنند.)

"فطرت" از ماده "طار" به معنای پرواز کردن است و کنایه از سبقت می‎باشد. "عنان" به معنای افسار و لجام است؛ اینها همه تشبیهات است. هنگام مسابقه با اسب افسار اسب را می‎گیرند و به وسیله همان افسار به اسب فرمان می‎دهند، هرچه مهارت بیشتر داشته باشند مسابقه را بهتر می‎برند، اینجا حضرت می‎فرمایند: من افسار فضایلی را که در اختیار داشتم گرفتم و پرواز کردم و خود را به سعادت رساندم. "و استبددت برهانها"؛ به آن چیزی که برای برنده مسابقه قرار می‎دهند "رهان" می‎گویند. "استبداد" هم به معنای این است که آن رهان را بدون این که دیگران شریک شوند این شخص به خود اختصاص داده است؛ یعنی رهان آن مسابقه را من به تنهایی به دست آوردم. می‎خواهند بفرمایند: در فضایل و مناقب و در دفاع از اسلام و از حق، فقط من پیشتاز بودم و کسی به گرد من نمی رسید.

طبق گفته ابن ابی الحدید و منهاج البراعة این قسمت تا اینجا یک قسمت جداگانه از دیگر قسمت هاست،شرح ابن ابی الحدید، ج 2، ص 285؛ و منهاج البراعة، ج 4، ص 144 و از جمله بعد قسمت دوم این خطبه شروع می‎شود، که در این قسمت هم حضرت در معرفی خودشان فرموده اند:

"کالجبل لاتحرکه القواصف و لاتزیله العواصف" یعنی من مانند کوهی هستم که بادهای تند و شکننده آن را حرکت نمی دهند و از جا نمی کنند؛ "قواصف" جمع "قاصفة" به معنای بادهای شکننده است، و "عواصف" جمع "عاصفة" به معنای باد شدید و طوفانی است. ظاهر عبارت نشان می‎دهد که این قسمت به قسمت قبل مربوط است، ولی ابن ابی الحدید و بعضی شارحان دیگر می‎گویند خطبه مرکب از چهار قسمت است، و این قسمت را جدا از قسمت قبل می‎دانند.