آیت‌الله منتظری

دلایل سقوط عثمان

"الی أن انتکث فتله"

(تا این که بافته های سومی از هم باز شد و به هم خورد.)

"فتل" یعنی بافته شده. هر رییس حکومتی افرادی را به عنوان مشاور، وزیر و... در اطراف خودش جمع می‎کند، اینها بافته های او می‎باشند؛ تشکیلات و بافته های عثمان حکم و مروان و اقوام و خویشانش بودند، آنان را آورده بود تا پناهش باشند، اما همه از هم پاشید؛ همان طلحه ای که با امیرالمؤمنین مخالف بود علیه عثمان مردم را تحریک می‎کرد، به همین صورت دیگران. عبدالله بن سعدبن ابی سرح استاندار مصر بود، هرچه مردم از دست او شکایت کردند کسی جوابشان را نداد، بالاخره خودشان آمدند و عثمان را سرنگون کردند.شارحان نهج البلاغه در شرح خطبه 30 به صورت مفصل علت قتل عثمان را نوشته اند و از آن جمله ابن ابی الحدید معتزلی در شرح خود، ج 2، ص 129 تا 161 داستان کشته شدن عثمان را شرح داده است. این یک قاعده کلی است که چیزی که بر حق نباشد هرچند هم اساس و پایه هایش را محکم کنند بالاخره زمانی از هم می‎پاشد.

"و اجهز علیه عمله"

(و کارهای او زمین گیرش کرد.)

"اجهز علیه" یعنی زمین گیرش کرد. وقتی آخرین ضربه را به شخص مجروح می‎زنند که زمین گیر شود، می‎گویند "اجهز علیه"؛ کارهای عثمان او را زمین گیر کرد؛ او را در خانه محصور کردند و کشتند در حالی که هیچ پناهی نداشت.

"و کبت به بطنته !"

(و آن شکم پرش او را دمر به زمین انداخت.)

"کباه" یعنی سرازیرش کرد، "ان الجواد قد یکبوا" یعنی اسبی که خیلی تیزرو