آیت‌الله منتظری

مسلمانان موظفند به آن بیعتی که با امام کرده اند پایبند باشند. البته تکیه حضرت در این مورد روی بیعت است و این کلام بر معیار مماشات با مردمی است که روش خلفای گذشته را ملاک عمل خود قرار داده اند. عقیده ما در خلافت حضرت علی (ع) این است که حضرت خاتم الانبیاء(ص) حضرت امیرالمؤمنین (ع) را به عنوان خلیفه بعد از خود تعیین فرموده اند، ولی چون این حق مسلم در سقیفه غصب شد و ابوبکر را با بیعت پنج نفره و بعد هم با تهدید و ارعاب از دیگران بیعت گرفتن خلیفه نمودند و پس از ابوبکر، عمر و عثمان را هم با بیعت روی کار آوردند، حضرت امیرالمؤمنین (ع) هم بر همین معیار با مردم سخن گفته و فرموده اند: "فالوفاء بالبیعة" یعنی یکی از حقوقی که حاکم به گردن ملت دارد این است که به آن بیعتی که با امام کرده اند پایبند باشند. "و النصیحة فی المشهد و المغیب" و حق دیگر این است که خیرخواه امام خود باشند، خواه در حضور و خواه در غیاب او؛ یعنی در هرحال از او دفاع کنند، دوستی او را به دل داشته باشند و از کاری که دیگران علیه امام می‎کنند جلوگیری کنند. "و الاجابة حین ادعوکم" وقتی شما را می‎خوانم مرا اجابت کنید؛ "اجابة" به معنای جواب دادن و "ادعو" به معنای خواندن است، این جمله از جهت معنا نسبت به جمله بعد عام است و کلیت دارد، ولی معنای جمله بعد خاص است. "و الطاعة حین آمرکم" و حق دیگر امام بر ملت و رعیت این است که وقتی امام دستوری به رعیت بدهد اطاعت کنند.