تاریکی شب طولانی است؛ یعنی خلاصه با این وضع و برخورد که شما دارید هیچ وقت برای من قابل اعتماد نیستید؛ "و ما انتم برکن یمال بکم" و شما مانند آن ستون محکمی که انسان به آن تکیه میکند، آن گونه محکم نیستید که بتوان به وسیله شما دشمن را نابود کرد؛ "و لا زوافر عز یفتقر الیکم"، "زوافر" جمع "زافرة" به معنای سر و صدا است، به معنای حمله هم هست، و کسی هم که بار انسان را بکشد میگویند: "زفر عنه" یعنی از او دفاع کرد، بار او را به دوش کشید؛ بنابراین عشیره انسان، دوستان انسان، ارتش و لشگری که از انسان فرمان میبرند "زوافر" انسان هستند؛ اینجا حضرت علی میفرماید: شما انسانهایی که بشود به شما احتیاج داشت نیستید، و چون انسانهای پشت کار داری نیستید انسان به شما احتیاج ندارد.
"ما أنتم الا کابل ضل رعاتها، فکلما جمعت من جانب انتشرت من آخر، لبئس - لعمر الله - سعر نار الحرب أنتم"
(شما مانند شترانی هستید که ساربانانشان نباشند، هرگاه جمع شوند از سویی، از سوی دیگر پراکنده میشوند - قسم به بقای خدا - شما برای برافروخته شدن آتش جنگ بد مردمی هستید.)
اگر نیروهایی باشند که دلهایشان با هم نباشد و هر کدام عقیده و مرامی داشته باشند و بخواهند دنبال حرف و عقیده خودشان بروند، این نیروها کاری از پیش نمی برند، و چنین نیرویی را حضرت به گله شتری تشبیه فرموده که هر کدام از طرفی میروند و وقتی صاحب آنها نباشد بالاخره جمع شدنی نیستند، بعد هم فرموده اند: "لبئس لعمر الله سعر نار الحرب انتم" یعنی با این وضعیت و سستی که شما دارید، به بقای خدا سوگند برای روشن کردن زبانه جنگ بد مردمی هستید. "لعمرالله" به معنای جان خداست، ولی به این معنا نیست که خدا مثل افراد بشر جسم و جان داشته باشد، لذا در معنای کلام میگوییم: به بقای خداوند
.jpg)
