آیت‌الله منتظری

مردم کوفه که رهسپار مکه بودند و به حج می‎رفتند حمله برد و اموال آنها را غارت کرد و تعدادی از آنها را کشت.

حضرت علی (ع) وقتی از حمله ضحاک با خبر شد حجر بن عدی را با چهار هزار نفر برای مقابله با او فرستاد، حجر با ضحاک درگیر شد و دو نفر از یاران حجر و نوزده نفر از ارتش ضحاک کشته شدند، بعد ضحاک از تاریکی شب استفاده کرد و به طرف شام فرار کرد. در این بحران حضرت علی (ع) غیرت و شجاعت لشگریان خود را انتظار داشت ولی برعکس با سستی و عذرتراشی های آنان مواجه شدند و در این رابطه این خطبه را ایراد فرمودند:

سرزنش کوفیان از زبان حضرت علی (ع)

"أیها الناس المجتمعة أبدانهم، المختلفة أهواؤهم"

(ای مردمی که بدنهاتان جمع است، و خواسته هایتان با هم اختلاف دارد)

با هم جمعیت بزرگی را تشکیل می‎دهید اما هر کدام میلی و خواسته ای دارید، یکی می‎گوید امروز به جنگ برویم دیگری می‎گوید فردا، یکی می‎گوید در کوفه بمانیم دیگری می‎گوید بیرون برویم. "اهواء" جمع "هوی" است یعنی میل نفس، چه میل و خواسته خوب باشد چه بد؛ اما اصطلاحا هوای نفس در مورد امیال شیطانی گفته می‎شود.

"کلامکم یوهی الصم الصلاب، و فعلکم یطمع فیکم الاعداء! تقولون فی المجالس: کیت و کیت، فاذا جاء القتال قلتم: حیدی حیاد!"

(کلام شما سست می‎کند سنگ های سخت را، و کار شما دشمن را به طمع می‎اندازد! شما در مجالس که می‎نشینید می‎گویید چه ها و چه ها خواهیم کرد، اما وقتی موقع جنگ شد می‎گویید دور شو از من ای جنگ - یا الفرار الفرار!)

"یوهی" یعنی سست می‎کند. "صم" جمع "أصم" است یعنی کر؛ با این که