حضرت علی خطبه مفصلی بعد از نماز عید فطر خوانده اند که مرحوم صدوق در کتاب "من لایحضر" آن را نقل میکند،من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 514، صلاة العیدین، حدیث 1482 مرحوم شیخ عباس قمی هم در اواخر "مفاتیح الجنان" از قول صدوق نقل میکند، این خطبه بیست و هشتم قسمتی از آن خطبه مفصل حضرت علی (ع) است و خطبه چهل و پنجم هم قسمت دیگری از آن خطبه مفصل است.
"و من خطبة له (ع): أما بعد، فان الدنیا قد أدبرت، و آذنت بوداع"
(و از خطبه حضرت علی (ع) است: اما بعد از حمد و ثنای خدا، به درستی که دنیا پشت کرده و اعلام کرده به متارکه با شما.)
بعضی از بزرگان کتاب نهج البلاغه را کتاب "نقد الدنیا" تعبیر کرده اند، یعنی کتابی که از دنیا انتقاد میکند، یکی از خطبه های نهج البلاغه که از دنیا مذمت و انتقاد میکند این خطبه است.
جایگاه دنیا در میان عوالم وجود
"دنیا" ممکن است ناقص یایی از ماده "دنی یدنی" باشد به معنای پستی، آن وقت افعل التفضیل آن مذکرش میشود "أدنی" و مؤنث آن "دنیا" یعنی پست تر؛ ممکن هم هست ناقص واوی از ماده "دنا یدنو" به معنای نزدیکی باشد یعنی نزدیک تر. به هرحال اگر "دنیا" به معنای پست تر باشد، از این باب است که عالم ناسوت و عالم طبیعت پست ترین عوالم وجود است. وجود و هستی از ذات حق تعالی که محض الوجود و وجود بی پایان است شروع میشود تا به پست ترین مرتبه اش که این عالم ناسوت و عالم ماده و طبیعت است میرسد. ذات باری تعالی نور غیر متناهی است، و آسمانها و زمین جلوه و پرتو نور خدا هستند: (الله نور
.jpg)
