آیت‌الله منتظری

بود، از کلام حضرت در این خطبه معلوم می‎شود در زمان حضرت علی (ع) - همین طور که در زمان ما هم هست - بعضی مردم از نظر مادی وضعشان از دیگران بهتر بوده و عده ای نسبت به آنها حسادت داشته اند، تا اینجا از خطبه که در درسهای گذشته بیان شد حضرت امیر خواسته اند بفرمایند: نظام دنیا بر این اساس است که عده ای فعالیت بیشتری دارند، هوش و استعدادشان بیشتر است، و در اثر فعالیت زیاد تمکن مالی بیشتری پیدا می‎کنند، این نق زدن ندارد؛ و نصایحی را حضرت خطاب به آنهایی که نسبت به افراد متمکن حسادت می‎ورزیدند بیان فرمودند. در این قسمت از خطبه افراد متمکن را مورد خطاب قرار داده اند، و در رعایت حق خویشاوندی و آثار آن می‎فرماید:

"أیها الناس، انه لایستغنی الرجل، و ان کان ذامال، عن عشیرته، و دفاعهم عنه بأیدیهم و ألسنتهم"

(ای مردم انسان در زندگیش، گرچه صاحب مال و ثروت باشد بی نیاز از قبیله و خویشانش و دفاع آنها از او به دست و زبانشان نیست.)

اشخاصی که خداوند به آنها هوش و نیروی زیادتری داده و توانسته اند مالی تحصیل کنند باید به فکر خویشان و وابستگان خود باشند؛ زیرا انسان گرچه ثروتمند هم باشد اما در زندگی نیاز به کمک دارد، "هر که بامش بیش برفش بیشتر" وقتی انسان بامش بیشتر شد برف زیادتری دارد و احتیاج به برف روب دارد. کسی که تمکن مالی دارد، اگر بخواهد هم مالش را حفظ کند و هم استفاده تولیدی از آن بکند، احتیاج به نیروهای فعال دارد، و در درجه اول خویشان او هستند که می‎تواند از آنها کمک بخواهد، چون آنها را شناخته است، بنابراین اگر وضع مالی خویشان و وابستگانش بد است باید به آنها کمک کند.

در عرب مسأله قبیله و عشیره خیلی مهم بوده است، اگر کسی از قبیله اش تنها می‎افتاد و قبیله ای پشتیبان او نبود در صحنه زندگی کلاهش پس معرکه بود.