آیت‌الله منتظری

می‎کند و راه را به سرعت طی می‎کند. موسیقی چیزی است که همه به آن علاقه دارند و در روحیه همه حتی در حیوانات اثر می‎کند.

در حقیقت حضرت می‎فرماید: ما یک غایت و هدفی داریم که ما را به طرف خودش می‎کشد، و ساعتی که ما را به طرف مرگ می‎راند؛ منظور از ساعت ساعات عمر است و این بهترین معنایی است که اینجا برای ساعت کرده اند، این در صورتی است که مراد از غایت مرگ یا قیامت باشد.

گرچه ساعات شبانه روز پشت سر ما نیست اما با ماست، زمان چیز جدایی از ما نیست. مرحوم صدرالمتألهین در اسفار می‎گوید:- موجودات مادی دو سنخ بعد دارند، بعد مکانی و بعد زمانی؛ بعد مکانی که همین طول و عرض و عمق باشد و به آن کم ذاتی می‎گویند، این داخل وجود موجودات مادی است، بعد زمانی بعد چهارم موجودات مادی است، زمان نحوه وجودی موجودات مادی است، وجود موجودات مادی وجود تدرجی است، وجود تدرجی یعنی حرکت، و حرکت با زمان همدوش و هماهنگ است، زمان متراژ حرکت است، مثلا انسان غیر از آن که راه می‎رود ذاتش هم حرکت دارد، و مقدار حرکت اسمش زمان است. و بالاخره ماده و حرکت و زمان هماهنگ می‎باشند.

بنابراین ساعات شبانه روز جدای از ذات ما نیستند، در درون ذات ما می‎باشند. حضرت علی (ع) ساعات عمر را تشبیه به راننده شتری کرده که از پشت سر شتر را می‎راند و برای او حدی می‎خواند تا شتر به سرعت حرکت کند؛ ساعات عمر هم گویا پشت سر ما قرار گرفته و ما را به جلو می‎رانند، و حوادثی را که این ساعات عمر برای ما پیش می‎آورند در حقیقت حدی است که به گوش ما می‎خوانند و باعث می‎شود که ما بیشتر حرکت کنیم.

و ممکن است بگوییم مراد از ساعت در اینجا ساعت مرگ باشد، و این