آیت‌الله منتظری

بدن است. غایت حرکت و سیر را ممکن است بگوییم مرگ است، و ممکن هم هست بگوییم بهشت و جهنم است، و ممکن است از اینها بالاتر، بگوییم وصول الی الله است، نقل شده که خدای تبارک و تعالی فرمود: "یابن آدم خلقت الاشیاء لاجلک، و خلقتک لاجلی" ای پسر آدم من موجودات را برای تو خلق کردم و تو را برای خودم؛ بنابراین ما همه سیر الی الله می‎کنیم، از پست ترین عالم که عالم ناسوت و طبیعت است سیر می‎کنیم؛ از عالم ماده به عالم برزخ و از عالم برزخ به عالم عقلانی، و بسا به مرحله فناءفی الله می‎رسیم.

ما همه سیر الی الله داریم (انا لله و انا الیه راجعون)سوره بقره، آیه 156 همه از خدا شروع شده ایم و به سوی او بازگشت می‎کنیم؛ مفسرین گفته اند مراد غایت در این آیه مرگ است،مجمع البیان، ج 1، ص 238 به هرحال ممکن است غایت وصول الی الله باشد، همه واصل می‎شوند - منتها برخی به رحمت الهی و برخی به غضب الهی - عده ای واصل الی الله می‎شوند و عده ای هم منحرف می‎شوند و به هدف نمی رسند، شیاطین آنها را به راههای انحرافی می‎اندازند، اما بالاخره هدف در جلوی ما هست و ما خلق شده ایم تا سیر الی الله کنیم.

زمان، بعد چهارم موجودات مادی

"و ان وراءکم الساعة تحدوکم"

(و به درستی که ساعت از پشت سر، شما را به جلو می‎راند.)

وقتی بخواهند شتر را راه ببرند یک نفر از جلو افسار شتر را می‎کشد و به طرف مقصد می‎برد و یکی هم از پشت سر او را می‎راند و برای او حدی می‎خواند، "حدی" آواز مخصوصی است که برای شتر می‎خوانند و در آن خیلی اثر