آیت‌الله منتظری

خطبه قبلی ندارد و ادامه آن خطبه نیست؛ اما مرحوم حاج میرزا حبیب الله خوئی در شرح نهج البلاغه منهاج البراعة، ج 3، ص 301 از بحارالانوار نقل می‎کند، که بحار از کتاب مطالب السؤول محمد بن طلحة کلامی از حضرت علی نقل می‎کند، که این جمله وارد در خطبه بیست و یکم را در ادامه عبارت همان خطبه بیستم ذکر کرده است.بحارالانوار، ج 75، ص 3، حدیث 51 به هرحال چه این کلام حضرت ادامه خطبه قبلی باشد چه نباشد، معلوم می‎شود قبل از این مطالبی بوده است و خطبه بیست و یکم جزء خطبه ای بوده که در ادامه آن حضرت این مطالب را فرموده، و نمی شود این جملات تمام یک خطبه باشد.

منتهای سیر انسان

"فان الغایة أمامکم"

(به درستی که هدف و نهایت وجود شما جلوی شماست.)

"غایت" منتهای سیر را می‎گویند، در این دنیا ما در حال سیر هستیم خودمان توجه نداریم، اول نطفه بوده ایم، بعد علقه شده ایم، بعد مضغه شده ایم، بعد انسان کامل به دنیا آمده ایم و در حال حرکت طبیعی هستیم تا روزی که میوه بدن ما که همان جان است برسد و از این بدن جدا شود، همان گونه که میوه درخت سیب اول شکوفه است کم کم سیب می‎شود و همین طور بزرگ می‎شود، وقتی که رسید از درخت جدا می‎شود، خواه سیب شیرین و خوبی باشد و خواه سیب آفت زده متعفن. به هرحال ما در حال سیر هستیم و هدفی در جلوی ما هست که به طرف آن سیر می‎کنیم؛ وقتی از درخت بدن جدا شدیم وارد عالم برزخ می‎شویم، اولین دروازه آخرت مرگ است و به واسطه مرگ وارد عالم برزخ می‎شویم، مرگ فنا نیست، بلکه رسیدن میوه بدن یعنی جان است، مرگ جدا شدن میوه بدن از