آیت‌الله منتظری

همان گونه که صورت اشخاص با هم فرق دارد فکر اشخاص هم با هم فرق می‎کند، حال اگر بنا باشد دین خدا به فکر افراد سپرده شود دیگر دین خدا نمی شود، بلکه ساخته ذهن افراد می‎شود.

تخطئه و تصویب، و عدم جریان تصویب در سه مورد

یکی از اختلافات اساسی دیگری که بین شیعه و عده ای از علمای اهل سنت است مسأله تخطئه و تصویب است، که از همان زمان حضرت علی (ع) مطرح بوده است.این بحث را استاد در ولایت فقیه، ج 2، ص 73 تا 78 مشروحا مطرح کرده است. شیعه و عده ای از علمای اهل سنت مخطئه، و بسیاری از علمای اهل سنت مصوبه هستند. مخطئه می‎گویند چون حکم خدا یکی بیشتر نیست ممکن است مجتهد به آن برسد و ممکن است خطا کند و نرسد، ولی مصوبه معتقدند حکم واقعی خدا در هر مسأله ای همان حکمی است که مجتهد به آن می‎رسد و استنباط می‎کند، پس اگر دو مجتهد با هم اختلاف دارند برای هر کدام حکم واقعی همان است که به آن رسیده و خطا در کار نیست.

البته تصویب در سه مسأله راه ندارد:

مورد اول: در مسائل اعتقادی، مثل اعتقاد به یگانگی خدا، اعتقاد به معاد و این که آیا جسمانی است یا روحانی، و مسائلی از این قبیل؛ زیرا در این گونه مسائل حق یکی بیشتر نیست. نمی شود که معاد هم جسمانی باشد و هم نباشد، واقع مطلب یکی بیشتر نیست، اگر کسی دنبال حق رفت و آن را به دست آورد می‎شود مصیب، یعنی به حق رسیده، و اگر کسی اشتباه کرد نظرش باطل است؛ از باب مثال ما معتقد به معاد جسمانی هستیم، اگر کسی اشتباه کرد و منکر معاد جسمانی شد نظرش باطل است.

کسی که در اصول عقاید خطا کرده، اگر مقصر بوده یعنی در یاد گرفتن