آیت‌الله منتظری

می‎آید که از همان ماده رکوب باشد، به معنای این که تاریکی ها را زیاد سوار می‎شود، در تاریکی ها می‎تازاند؛ کسی که چشمش نمی بیند و راهنما هم ندارد باید با احتیاط حرکت کند که دچار حادثه نشود، اما این جاهلی است که نه تنها با احتیاط حرکت نمی کند بلکه در تاریکی بدون راهنما تند و باشتاب می‎رود، اگر مسأله ای برایش پیش آمد، صبر نمی کند تا با تحقیق به آن برسد بلکه به سرعت حکم و قضاوت می‎کند. این جمله و جمله قبلی تقریبا معنایش یکی است.

"لم یعض علی العلم بضرس قاطع"

(با قاطعیت بر علم گاز نگرفته است.)

"عض" به معنای گاز گرفتن است، و کنایه از این که با علم سخن نگفته است و قاطعیت را در جایی که علم نیست به کار برده است. خداوند در قرآن می‎فرماید: (یوم یعض الظالم علی یدیه)سوره فرقان، آیه 27 روزی که ظالم گاز می‎گیرد بر دو دستش؛ "ضرس" یعنی دندان، "قاطع" برنده است. در این تشبیه دو احتمال داده اند:

احتمال اول: اگر انسان بخواهد تشخیص دهد که چوبی تر است یا خشک محکم به آن گاز می‎گیرد، اگر دندان در آن فرو رفت می‎فهمد تر است و اگر نرفت می‎فهمد خشک است. روی این احتمال معنای کلام حضرت این است: کسی که نتوانسته است حق و باطل را خوب تشخیص بدهد در حقیقت علم را گاز نگرفته است.

احتمال دوم: مراد این باشد که انسان غذا را برای این که هضم شود خوب می‎جود، و اگر خوب گاز نگیرد و نجود این غذا مضر خواهد بود و برای شخص مفید واقع نمی شود. روی این احتمال معنای کلام حضرت این است که: مسائل را خوب مورد دقت و بررسی قرار نداده است، در حقیقت خوب نجویده و گاز نگرفته و لذا بدون دقت حکم و قضاوت می‎کند.