خدا توبه را قبول میکند، ای کسانی که در برابر حق ایستادگی داشته اید و در مقابل حق جنگ و ستیز راه انداخته اید، تا زنده اید برگشتن به حق دیر نشده است. توبه پشت سر شماست، به این معنا که توبه شما را تعقیب میکند، از توبه استقبال کنید.
ستایش مخصوص خدا و ملامت مخصوص شخص انسان است
"و لایحمد حامد الا ربه، و لایلم لائم الا نفسه"
(و هیچ حمد کننده ای غیر از پروردگارش را حمد نکند، و هیچ ملامت کننده ای مگر خودش را ملامت نکند.)
همه موجودات در مقابل خدا هیچ اند و اگر کمالی دارند کمالاتشان از خداست. ستایش همیشه در مقابل کمالات و نعمت هاست، و همه کمالات و نعمت ها از طرف خداست؛ در نماز میخوانیم: (ألحمد لله رب العالمین) "ل" در "لله" برای اختصاص است؛ یعنی جنس ستایش مخصوص خداست، زیرا خدا پروردگار همه عوالم است. هیچ موجودی حتی پیامبران از طرف خود چیزی ندارند.
حمد مخصوص خداست چون او (رب العالمین) است. (الرحمن الرحیم) است. (مالک یوم الدین) است. تعلیق حکم بر وصف مشعر به علیت است؛ یعنی اگر حکمی را آوردیم و بعد به دنبال آن صفاتی ذکر کردیم، این صفات دلیل آن حکم میباشد؛ اگر گفته شود: زیدی را که عالم است اکرام کن، کلمه عالم میفهماند که اکرام به خاطر علم است. در سوره حمد وقتی میگوییم: (الحمد لله) حمد مخصوص خداست، این حکم است، و جملاتی که بعد میگوییم (رب العالمین، الرحمن الرحیم، مالک یوم الدین) اینها همه صفات هستند، حمد مخصوص خداست به خاطر این صفات.
اما راجع به ملامت، انسان نباید بگوید روزگار یا فلانی سبب گرفتاری و یا گمراهی ما شد، خود انسان سبب گرفتاری خودش میشود. در قرآن آمده:
.jpg)
