آیت‌الله منتظری

خدا مال و مقام دنیا را وسیله ای برای خدمت به خلق و انجام وظایف قرار می‎دهند.

بنابر احتمال اول "شغل" معنای خبری می‎دهد، و معنای کلام حضرت این می‎شود: کسی که دارای ایمان کامل است و با دیده باطن بهشت و جهنم را در جلو روی خود می‎بیند، قهرا توجه او به بهشت و جهنم است و توجه به کار دیگر نخواهد داشت؛ و بنابر احتمال دوم "شغل" معنای انشائی می‎دهد، و معنای کلام حضرت این می‎شود: کسی که بهشت و جهنم در جلو روی اوست باید مشغول به امر آخرت باشد.

گروههای سه گانه مردم

این خطبه را مرحوم کلینی در روضه کافی حدیث 23 نقل کرده است. آنچه در کافی نقل شده با آنچه در نهج البلاغه است تفاوتهایی دارد، از جمله این که طبق نقل کافی حضرت مردم را به پنج دسته تقسیم می‎کند و می‎فرماید که دسته ششم وجود ندارند: دسته اول ملائکة الله، دسته دوم انبیا، و آنگاه سه دسته ای را ذکر می‎کند که سید رضی هم در نهج البلاغه آورده اند:

1- "ساع سریع نجا"

(آنان که زیاد سعی می‎کنند و نجات پیدا می‎کنند.)

"نجا" یعنی نجات پیدا می‎کند، و به معنای "أسرع" هم آمده است، "دابة ناجیة" یعنی جنبنده ای که خیلی سریع می‎رود. روی این معنا معنای کلام حضرت این می‎شود: سعی کننده ای که سریع است و در کار سرعت می‎گیرد و هیچ توجهی به دنیا ندارد. اینها کسانی هستند که طالب بهشت اند، طالب رضوان و حق و حقیقت هستند و در این راه زیاد فعالیت می‎کنند و نجات می‎یابند.

2- "و طالب بطئ رجا"

(و آنان که طالب بهشت و رضوان هستند اما کندند و امیدوارند که خدا به آنان ترحم کند.)