آیت‌الله منتظری

"و لیسبقن سابقون کانوا قصروا، و لیقصرن سباقون کانوا سبقوا"

(و قطعا و به تحقیق سبقت خواهند گرفت پیشینیانی که جلوتر تقصیر و کوتاهی می‎کردند، و کوتاهی خواهند کرد پیشینیانی که سبقت گرفته بودند.)

"ل" و "ن" هر دو برای تأکید هستند، و حضرت بدین وسیله مطلب را با تأکید بیان می‎فرمایند. "سباقون" صیغه مبالغه است، یعنی کسانی که در سبقت از همه جلوتر بودند. در این قسمت از کلام حضرت شارحان نهج البلاغه دو احتمال داده اند:شرح ابن میثم بحرانی، ج 1، ص 300؛ و منهاج البراعة، ج 3، ص 221 و 222

1- یک احتمال این است که منظور حضرت این باشد: کسانی که بعد از رحلت پیغمبراکرم (ص) نسبت به من تقصیر کردند و سبب شدند که من به حقم - خلافت - نرسم، در این زمان سبقت خواهند گرفت و از من دفاع خواهند کرد، و چه بسا در راه هدف من شهید هم می‎شوند؛ و کسانی که از سابقین در اسلام بوده اند امروز در حق من کوتاهی می‎کنند و با من مخالفت می‎کنند. اشخاص بسیاری بودند که در اول امر همراه حضرت نبودند اما بعدا از شیعیان مخلص آن حضرت شدند و در جنگها شهید شدند، و در مقابل کسانی بودند که در اول اسلام سبقت گرفته بودند و از سابقین اصحاب پیغمبر بودند - مثل طلحه و زبیر - و در آخر کوتاهی کردند و با حضرت علی (ع) به مخالفت برخاستند و جنگیدند.

2- احتمال دیگر این که منظور این باشد: کسانی که در صدر اسلام کوتاهی کردند و اسلام نیاوردند و زیر بار پیغمبراکرم (ص) نرفتند - مثل معاویه و پدرش ابوسفیان که تا سال هشتم هجرت جزء کفار بودند و هیچ سابقه ای در اسلام نداشتند - امروز به جایی می‎رسد که می‎شوند خلیفه مسلمین. لذا مراد از سبقت، خلافت ظاهری باشد؛ کسانی که قابلیت این مقام را نداشتند اما به این مقام رسیدند. بر عکس حضرت علی (ع) که اول مردی است که به پیغمبر ایمان آورد، آن هم در سن ده سالگی، و در ظرف سیزده سال که پیغمبراکرم (ص) در مکه بود با آن حضرت