آیت‌الله منتظری

طبقه کلینی و سید رضی در اصطلاح علم رجال

در اصطلاح علم رجال در مورد طبقه بندی راویان احادیث، اصحاب پیغمبراکرم (ص) را طبقه اول و شاگردان آنها را طبقه دوم می‎دانند، و به همین ترتیب و برحسب استاد و شاگردی کلینی (ع) در طبقه نهم می‎شود، یعنی اگر بخواهد حدیثی را از پیغمبراکرم (ص) نقل کند معمولا هشت واسطه دارد. مرحوم کلینی در سال 329 وفات کرده و در زمان غیبت صغری بوده است.

سید رضی و سید مرتضی که دو برادر هستند در طبقه یازدهم قرار دارند؛ یعنی دو طبقه از کلینی متأخرند، بنابراین کتاب کافی خیلی قبل از نهج البلاغه تألیف شده است، و به هرحال تمام خطبه را قبل از سید رضی مرحوم کلینی در کتاب روضه کافی نقل کرده است، اما سید رضی از این خطبه تنها دو قسمت را انتخاب کرده و در نهج البلاغه آورده است؛ زیرا مرحوم سید رضی بنا نداشته که تمام کلام حضرت را نقل کند، بلکه قسمت هایی را که به ذوق خودش از نظر فصاحت و بلاغت برجستگی داشته نقل کرده است. ما هم قسمت هایی از خطبه را که سید رضی در نهج البلاغه آورده می‎خوانیم.

"ذمتی بما أقول رهینة ، و أنا به زعیم"

(ذمه و عهده من به آنچه می‎گویم گرو است، و من کفیل و ضامن این سخن هستم.)

این دو جمله را حضرت علی (ع) برای محکم کردن و تأکید مطلبی که بعد از این ذکر می‎کنند آورده است و در حقیقت عنوان مقدمیت دارد، و مثل قسم هایی است که ما برای این که شنونده سخن ما را قبول کند در اول حرفمان می‎آوریم. معنی این دو جمله حضرت این است: قسم به وجدان و انسانیتم، وجدانم را گرو قرار می‎دهم، یعنی اگر این حرفی که من می‎گویم غلط باشد اصلا شخصیت و وجدانی نداشته باشم.