صفحه ۱۸۶

برگردند و اگر نیست از بیت المال محسوب می‎شوند و مجهول المالک می‎باشند و حکم مجهول المالک صدقه است؛ یعنی حاکم شرع باید این اموال را بین فقرا و ضعفایی که کشاورزند و می‎توانند این زمین ها را کشت کنند تقسیم کند، و برای آنها حلال است، این حکم خداست که برای فقرا حلال است اما برای آنهایی که به زور گرفته اند حلال نخواهد بود و مشمول مرور زمان نمی شود.

جای مصادره اموال همین جاست، یعنی جایی که افرادی به مال مردم دست اندازی کرده اند و یا به بیت المال دست اندازی کرده اند و از بیت المال و از نفت کشور برده اند، همه اینها باید مصادره شوند و برگردند. اما ثروت کسی که از راه تولید و تجارت و احیاء موات به دست آمده هرچند زیاد باشد مصادره آن جایز نیست.

به هرحال این فرمایش حضرت در این نقل از خطبه که می‎فرماید: هر مالی را که عثمان از بیت المال بدون حساب داده باشد برمی گردانم، اعم از کلامی است که طبق نقل نهج البلاغه نقل شده و فقط قطایع را می‎گوید.

این که در زمان خلافت حضرت علی (ع) معاویه از یک طرف قیام کرد و طلحه و زبیر از یک طرف قیام کردند و تندروها که خوارج بودند از طرف دیگر قیام کردند، برای این بود که حضرت حاضر نبود پایه های حکومت خود را با چشم پوشی از گذشته و مماشات محکم کند، حضرت اهل مجامله و سهل انگاری نبود و می‎خواست حق را به حقدار برساند لذا ناراضی زیاد می‎شد.

در حکومت حضرت همیشه جنگ بود، سه جنگ در زمان حکومت حضرت پیش آمد؛ چون عدالت حضرت علی به ذائقه ظالمین و ستمگران خوش نمی آمد.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته

ناوبری کتاب