صفحه ۱۸۳

بود و در زمان خلیفه دوم به دست مسلمانها افتاده بود و در بعضی جاها زمین های پرمنفعتی هم بود و مال الاجاره و خراج زیادی برای حکومت داشت، به اطرافیان خود مانند حکم و مروان و خویشاوندان و ارادتمندان خود واگذار کرده بود. حضرت امیر(ع) در روز دوم خلافتش در این باره فرمود:

"و الله لو وجدته قد تزوج به النساء، و ملک به الاماء، لرددته"

(به خدا قسم تمام زمین هایی که عثمان به دیگران واگذار کرده حتی اگر بیابم که آنها را قباله زنهایشان کرده باشند و یا به وسیله آنها کنیزهایی خریده باشند، من به بیت المال برمی گردانم.)

زیرا حق باید به جای خود برگردد و هیچ وقت مشمول مرور زمان نمی شود.

نتیجه اجرای عدالت

"فان فی العدل سعة"

(برای این که عدالت سبب وسعت برای همه مردم است.)

در حکومت عدل حتی ظالمین هم بهتر می‎توانند زندگی کنند، برای این که اگر ظلم و جنایت باشد ظالم ظلم و تعدی می‎کند و همیشه با مردم مظلوم درگیری دارد و بین آنها کینه و جدایی هست، مردم همیشه با نظر دشمنی و بغض به ظالمین نگاه می‎کنند و منتظر فرصتی برای انتقام هستند؛ و اگر آنها نتوانستند انتقام بگیرند فرزندان آنها و نسل های بعد، از فرزندان و بازماندگان ظالمین انتقام خواهند گرفت؛ طبیعی است که عقده ظلم بالاخره زمانی سر باز می‎کند و انقلاب و تحولی می‎شود و مردم به حساب ظالمین می‎رسند. بنابراین اگر عدالت حکم فرما شود و حق هر کس به او داده شود، تمامی افراد جامعه در صفا و دوستی و محبت زندگی می‎کنند.

"و من ضاق علیه العدل فالجور علیه أضیق"

(و هر کس عدالت بر او تنگ باشد حکومت ظلم و جور برای او تنگ تر است.)

ناوبری کتاب