صفحه ۱۷۸

چون بصره لب شطالعرب و زمینش در گودی است به محض این که آب بالا بیاید آن را فرا می‎گیرد.

"بعیدة من السماء"

(از آسمان دور است.)

ممکن است مقصود دور بودن زمین بصره از آسمان بالایی طبیعی باشد؛ یعنی چون زمین بصره پایین تر است قهرا از آسمان دورتر است. خداوند در قرآن می‎فرماید:(و أنزلنا من السماء ماء طهورا)سوره فرقان، آیه 48 از آسمان آب پاک کننده نازل کردیم. باران که از کرات بالا نمی آید، از همین جو و فضای بالا می‎آید؛ چون بخارهای دریا بالا می‎روند و متراکم می‎شوند و به صورت ابر در می‎آیند و از ابر باران بر زمین نازل می‎شود، قرآن از بالا تعبیر به آسمان کرده است. شاعر هم می‎گوید:

"میان ماه من تا ماه گردون ____ تفاوت از زمین تا آسمان است"

در اینجا منظور شاعر دوری طبیعی است.

ممکن هم هست مقصود حضرت علی (ع) از این که فرموده "از آسمان دورند" دوری معنوی باشد، یعنی دوری از رحمت خدا، چنان که حضرت در خطبه سابق هم فرموده بودند: "مردمش گناهکار و پیمان شکن هستند" قهرا چنین مردمی کمتر مورد لطف و عنایت خدا قرار می‎گیرند.

"خفت عقولکم"

(عقلها و درکهای شما سبک می‎باشند.)

یعنی آدمهای متفکر و اهل منطق نیستند، کسانی که عقلشان سبک است تحت تأثیر جو قرار می‎گیرند، در واقع حضرت می‎خواهند بفرمایند: شتر عایشه همه شما را تحت تأثیر قرار داده است، اطراف او جمع شده اید و با من که خلیفة الله هستم جنگ می‎کنید.

ناوبری کتاب