آیت‌الله منتظری

"یزعم أنه قد بایع بیده، و لم یبایع بقلبه"

(زبیر می‎گوید من با دستم بیعت کردم اما با دلم بیعت نکردم.)

مقام و شخصیت علی (ع) آن گونه است که نمی گوید زبیر دروغ می‎گوید، در صورتی که او دروغ گفته بود، بلکه می‎فرماید: "زبیر می‎گوید" منتها با کلمه "یزعم" تعبیر فرموده است.

"یزعم" به فتح عین و ضم آن هر دو صحیح است و معمولا در مواردی استعمال می‎شود که کسی گفتاری دارد و ما می‎دانیم گفتارش پایه و اساسی ندارد و خلاف واقع می‎گوید، آیه قرآن می‎فرماید: (زعم الذین کفروا أن لن یبعثوا)سوره تغابن، آیه 7 گفتند کسانی که کافر شدند ما مبعوث نمی شویم. تعبیر به "زعم" برای بیان این مطلب است که گفته آنها از روی گمان و باطل و بی اساس است. به هرحال حضرت علی می‎فرماید:

"فقد أقر بالبیعة ، و ادعی الولیجة"

(پس زبیر اقرار دارد که بیعت کرده است و ادعا می‎کند که باطنش برخلاف ظاهر بوده است.)

"ولیجة" مراد باطن و سر است.

"فلیأت علیها بأمر یعرف"

(پس باید بر این باطن و سر خود یک دلیل شناخته شده بیاورد.)

یعنی دلیلی که عقل و جامعه آن را بپسندد. اگر کسی خانه ای به شما فروخت و پولش را گرفت یا هر معامله ای انجام داد و بعد گفت من مکره و ناچار و بی اختیار بوده ام و در باطن به این معامله راضی نبوده ام هیچ کس از او نمی پذیرد، زیرا ظاهر عمل هر کسی این است که از روی اختیار و خواست خودش انجام داده مگر آن که دلیل محکمی بر این ادعا اقامه کند.