آیت‌الله منتظری

موجودات عالم می‎باشد، چنانچه در محاورات عرفی در مورد حاکمی که بر تمام شئون یک کشور مسلط است می‎گویند: بر تخت حکومت مسلط است؛ و طواف ملائکه بر دور عرش شاید کنایه از کار ملائکه است که وسایط فیض الهی هستند و تسلیم امر حق تعالی می‎باشند و در تمام عالم وجود امر خدا را تحقق می‎دهند، و خدا خواسته است مردم هم مثل ملائکه که محیط بر عالم وجود هستند و آن را اداره می‎کنند بر خانه کعبه احاطه پیدا کنند و امر خدا را انجام دهند.

اهداف و فواید اخروی حج

"یحرزون الارباح فی متجر عبادته"

(مردم در محل تجارت بندگی خدا سودهایی به دست می‎آورند.)

اینجا در حقیقت تشبیه است. همان طور که در دنیا پولدارها برای جلب سود بیشتر به بازارهای جهانی توجه می‎کنند، بزرگترین بازار تجارتی ای که بشر از آن استفاده معنوی می‎کند بازاری است که خدا قرار داده است، جایی که مردم با سرمایه های ایمان و معنویتشان به طرف خانه خدا اقبال می‎کنند و رضایت و غفران حق تعالی را تحصیل می‎کنند؛ در اخبار و روایات هم این تعبیر هست: "الحج و العمرة سوقان"من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 221، حدیث 2232 حج و عمره دو بازار است. مردم سرمایه ایمان و معنویاتی را که تحصیل کرده اند در آنجا عرضه می‎دارند و از خدای تبارک و تعالی مزد می‎گیرند.

"و یتبادرون عند موعد مغفرته"در بعضی نسخه ها به جای "عند"، "عنده" می‎باشد. و ضمیر آن به خداوند برمی گردد، و معنی آن چنین است: "و به سرعت جهت انجام وعده مغفرتی که خداوند داده به سمت او شتابان می‎شوند".

(و مردم بر یکدیگر سبقت می‎جویند و مبادرت می‎کنند در جایی که وعده گاه بخشش و مغفرت خداست.)