آیت‌الله منتظری

حضرت در ادامه آن فرموده اند:

9 - "بین مأخوذ میثاق فی علمه، و موسع علی العباد فی جهله"

(از آیه و حکمی که بر دانستن آن پیمان گرفته شده، و آنچه توسعه داده شده است بر بندگان که ندانند.)

آیات و مطالب قرآن دو دسته است: یک دسته چیزهایی است که خدا از مردم پیمان گرفته و مردم باید آنها را بدانند و نمی توانند بگویند ما آگاه نبودیم، آنها آیاتی است که مربوط به احکام است؛ مثل نماز، زکات، حج و... نگفتن دروغ، دوری از تهمت و غیبت و نهی از گناهان صغیره و کبیره و... در حدیث داریم که روز قیامت یک نفر را می‎آورند و از او می‎پرسند چرا فلان وظیفه را انجام ندادی، اگر پاسخ داد که آن را نمی دانستم به او می‎گویند: چرا درصدد بر نیامدی که آن را بیاموزی، جاهل بودن عذر نمی شود؛ البته دو قسم جاهل داریم: جاهل قاصر و جاهل مقصر.

جاهل مقصر یعنی کسی که به اصل مسأله و نادانی خود توجه داشته لیکن کوتاهی کرده، مثلا به ذهنش می‎آمده که شاید چنین مطلبی در اسلام باشد ولی بی اعتنایی کرده است. اما اگر یک نفر کوشش و جدیت کرده است ولی بالاخره مطلب برایش مجهول مانده یا این که خلافش را برداشت کرده، در آن صورت قاصر است، و این امر حتی برای بزرگان علما هم ممکن است، چون اینها هم معصوم نیستند، ممکن است شخص عالمی در یک مسأله ای کمال کوشش و جدیت را کرده ولی اشتباه فهمیده باشد، او جاهل قاصر می‎باشد، البته چنین فردی دیگر عقاب ندارد.

"بین مأخوذ میثاق فی علمه"

(از حکمی که برای دانستن آن پیمان گرفته شده.)

"و موسع علی العباد فی جهله"

(و آنچه توسعه داده شده است بر بندگان که ندانند.)