آیت‌الله منتظری

برخی از این طوایف را حضرت به قرار زیر نام برده اند:

1 - "بین مشبه لله بخلقه"

(بعضی از آنها کسانی بودند که خداوند را به خلقش تشبیه می‎کردند.)

مانند گروهی از بت پرستها که خدا را به شکل دختر زیبا یا به شکل نور می‎پنداشتند، در حالی که خدا مجرد کامل است و فوق عالم مادیات می‎باشد.

2 - "او ملحد فی اسمه"

(و یا در اسماء خدا ملحد بودند.)

یعنی اسمها و صفاتی را به خدا اطلاق می‎کردند که با ذات خدا سازگار نیست، و لذا ما در شرع داریم که اسماء الله "توقیفی" است؛ یعنی اسمهای خدا باید فقط از ناحیه شرع برسد و موقوف به اجازه شرع است؛ مثلا ما در همه روایات و آیات داریم که صفت عالم و علیم بر خدا اطلاق شده، اما صفت عاقل بر خدا اطلاق نشده است، از جهت این که شاید از معنای عاقل بسا یک معنای انحرافی به ذهن می‎آید و آن این که فرد عاقل موجودی باشد که بالذات دارای ادراک نیست بعد این ادراک عارض بر ذاتش می‎شود؛ پس اسمهای خدا باید از ناحیه شرع برسد.

3 - "او مشیر الی غیره"

(و یا بعضی چیزهای دیگری به جای خدا پرستش می‎کردند.)

یعنی به غیر خدا اشاره می‎کردند؛ مثلا لات و منات و عزی را می‎پرستیدند و می‎گفتند: (ما نعبدهم الا لیقربونا الی الله)سوره زمر، آیه 3 ما اینها را نمی پرستیم مگر برای این که ما را به خدا نزدیک سازند، یا می‎گفتند: (هؤلاء شفعاؤنا عند الله)سوره یونس، آیه 18 این بتها شفیعان ما در نزد خدا هستند. اینها به غیر خدا اشاره می‎کردند، اعم از این که خدا را قبول داشتند یا نه، و ظاهر شرک این است که خدا و غیر خدا را قبول داشته اند و