آیت‌الله منتظری

طور طبیعی در زمین بکارید ممکن است پس از ده سال درخت خرما شود، ولی اگر کشاورزی پیشرفته باشد و مهندس کشاورزی نظارت داشته باشد و... ممکن است پس از پنج سال درخت خرما شود، منتها این چیزی است که در طاقت بشر است، اما این که یک هسته خرما در ظرف یک دقیقه تبدیل به درخت خرما شود، هرچند در طاقت بشر نیست اما محال هم نیست، ولی بر حسب عوامل طبیعی که در دست است با همه نیروها و فنونی که به کار ببریم امکان ندارد که در ظرف یک دقیقه تبدیل به درخت خرما شود، لکن قدرت خدای تبارک و تعالی می‎تواند به چنین چیزی تعلق گیرد و کار و عمل همین علل طبیعی را تسریع کند و چنین کاری انجام شود، یعنی کاری که در مدت زیادی انجام می‎شد در مدت کمی انجام شود. یا مثلا زنده شدن مرده ذاتا محال نیست، ولی شرایط و عللی می‎خواهد و خداوند چه بسا همان شرایط را در مدت کمی فراهم می‎کند و مرده زنده می‎شود.بنابراین ممکن است - با توجه به رشد علمی بشریت و امکان کشف بسیاری از رموز و اسرار طبیعی برای بشر - کاری در زمانی معجزه باشد، یعنی از نظر علل شناخته شده طبیعی، برای بشر آن زمان خارق العاده باشد، ولی در زمانی دیگر معجزه حساب نشود، یعنی از نظر طبیعی عادی باشد، از این جهت که بسیاری از رموز و اسرار ناشناخته خلقت برای بشریت روشن و شناخته شده باشد، ولی به هر حال معجزه در هر زمانی به خواست خداوند اتفاق بیفتد چه زمان جهل بشریت و چه زمان رشد علمی او - برخلاف جریان طبیعی علل و معلولهای شناخته شده بشر آن زمان خواهد بود، و از این جهت معجزه خاصیت ویژه خود را همیشه خواهد داشت.

معجزه، تحقق معلول بدون علت نیست

علاوه بر این که معجزه به این معنا نیست که قدرت خداوند بر یک امر محال تعلق گیرد، بدین معنا هم نیست که چیزی بدون علت موجود شود. معلول بدون علت موجود نخواهد شد، هر معلولی علت دارد منتها گاهی معلول و