آیت‌الله منتظری

دانش و شناخت ضروری در مورد منافقین را در اختیار مؤمنین و مسئولین و دستگاههای حفاظتی و امنیتی می‎گذارد. البته ایشان این بصیرت را تا حد زیادی مرهون امام علی (ع) و خطبه های اوست.

هنر حضرت آیت الله منتظری که به تفسیر او امتیاز ویژه ای بخشیده این است که صفات منافقین را از حد صفات صرفا اخلاقی و فردی فراتر برده و عملکرد آنها را هم در قالب شخصی و هم در دستگاه حکومتی نشان می‎دهد. خطبه منافقین را بیشتر شارحان در قالبهای شخصی و صفات فردی توضیح داده اند، و شاید نخستین بار است که شارحی علاوه بر آن که به آن به مثابه یک جریان می‎نگرد و از بعد فردی آن هم غفلت نمی کند، از دیدگاه حکومتی و اجتماعی و کلان، نقش منافقین را با الهام از نهج البلاغه بیان می‎کند، و حتی در دیدگاهی وسیع تر روشهای منافقانه استعمار را در کشورهای دیگر بیان کرده و صفات منافقین را بر آنها و روشهای آنان نیز منطبق می‎سازد؛ و نشان می‎دهد که سخن امام علی (ع) در مورد منافقین، هم مصداق فردی و شخصی دارد هم مصداق کلی، و هم در مقیاس ملی و هم در مقیاس بین المللی کاربرد دارد؛ و اگر کسی روش منافقین را بشناسد و آن را صرفا منطبق با فرد نکند، بلکه به مثابه یک دانش سیاسی در مواجهه های فردی و ملی و جهانی به کار بندد، قادر است در برابر هر نوع خصمی نسبت به شگردهای منافقانه آن مصونیت یابد.

بهره گیری شارح از تجارب سیاسی خود را در فرازهای گوناگونی می‎توان مشاهده کرد. شرح خطبه 199 عبده که درباره "امانت" به عنوان یک مقوله اخلاقی سخن می‎گوید و آن را به مقولات حکومت، مقام و مسئولیت تعمیم می‎دهد، نمونه ای از تلفیق اخلاق با سیاست و حکومت است، و تنبه به این که اخلاق صرفا جنبه فردی ندارد و برای مردم عادی نیست و پست و مقام خود یک مسئولیت است.

5- حقیقت آزادگی: تدریس اکثر مطالب این کتاب در ایام اقتدار و بسط ید بوده است. چه بسیارند رجالی که تا بیرون از دایره قدرت قرار دارند پرخاشگر، انقلابی، آزادی خواه، اصلاح طلب و مردمدارند، لیکن از هنگامی که به قدرت