نوپای اسلامی و تغییر چهره ها و رخنه فرصت طلبان، دسیسه منافقان، فریفتگی قدرت و غنیمت در یاران پیامبر و عهده دارشدن حکومت پنج ساله و پیش از آن دوران بیست و پنج ساله کناره گیری و عرفان و نیایش های شبانه و... همه و همه را تجربه کرده بود. از همین رو کسی هم که در متن مبارزه، در مقام علمیت و فقاهت، در متن سیاست و حکومت، در کنار منتقدین و در وادی تهذیب و... بوده، به سبب شباهتی افزونتر درکی دقیق تر از کلام و رفتار امام علی (ع) خواهد داشت.
غالب مفسران نهج البلاغه یک بعدی بوده اند، یا فقط عالم بودند یا فقط عارف یا سیاستمدار یا مبارز؛ و به هرحال یک یا دو ویژگی از این قبیل را واجد بوده اند، اما شارح ارجمند این کتاب جامعیتی دارد که به او توانایی درک و تبیین ابعاد نهفته این کتاب را میبخشد. شرح خطبه شقشقیه و شرح خطبه پنجم و ششم از جمله نمونه هایی است که نشان میدهد کسی که خود در متن سیاست بوده سخن امام (ع) را چگونه درک میکند. البته در این موارد، زمان و سال ایراد شرح خطبه نیز در خور توجه است. در موارد عدیده ای نیز توصیه های متناسبی را از کلام امام برای مسئولان و زمامداران برگزیده و بیان کرده و تجارب امام علی (ع) را در دوره کوتاه حکومتش به آنان انتقال میدهد و با نگرشی حکومتی و عینی به تفسیر سخنان امام میپردازد.
3- مبانی موضع گیریهای فقیه عالیقدر در نهج البلاغه: مبنای بسیاری از دیدگاهها و عملکردها و مواضع آیت الله منتظری را در طول سالیان پس از انقلاب در خلال درسهایی از نهج البلاغه که در فاصله سالهای 1359 تا 1365 ایراد میگردید، میتوان فهمید؛ مانند مواضع وی در امور زندانها، که مبانی این مواضع را علاوه بر کتب فقهی ایشان مانند "دراسات فی ولایة الفقیه" (مبانی فقهی حکومت اسلامی) در این کتاب نیز میتوان دید.
پایه موضع گیریهای آیت الله منتظری نسبت به اشخاص را هم میتوان از این کتاب دریافت، از جمله درسهای خطبه منافقین (خطبه 194 عبده) و مشخصا در مورد عیب جویی از افرادی که سابقه نیکویی نداشته اما توبه کرده و حقیقتا
.jpg)
