آیت‌الله منتظری

حاوی مطالب مفید و ارزشمندی است که به کلام امام متبرک گردیده اند.

از آخرین شروح کتاب حاضر تحت عنوان "درسهایی از نهج البلاغه" است. اما در کتاب حاضر هرجا شارح ارجمند از سخن اصلی امام (ع) اندکی دور افتاده است، در واقع مطالب ارائه گردیده صرفا توضیح بیشتری در خدمت شکافتن و شناختن همان موضوع است.

برای نمونه یکی از شارحین که البته کتابش حاوی مطالب سودمندی نیز هست در تفسیر خطبه شانزدهم درباره جمله "شغل من الجنة و النار امامه" (آنان که بهشت و دوزخ را پیش روی دارند از بازیچه ها و آرزوهای دور و دراز روی گردان هستند) حدود سه صفحه درباره بهشت و دوزخ می‎نگارد و سپس وارد بحث مبسوطی درباره ارزش فلسفی کار و کوشش، کار و کوشش از دیدگاه قرآن، عمل بدون معرفت و معرفت بدون عمل، تجسم کار در ابدیت، اصالت کار از دیدگاه قرآن، ارزش اجتماعی کار از دیدگاه متفکران، اسراف، رزق و بهره برداری از آن، نظامهای کار در گذشته و اکنون، کار فکری و کار عینی، ابعاد کار عضلانی و... می‎شود که این مباحث نیمی از کتاب را به خود اختصاص می‎دهد؛ اما از آنجا که اگر به همین منوال ادامه می‎داد برای یک خطبه باید چند جلد سخن سرایی می‎شد، بقیه خطبه شانزدهم در خلال چهارده صفحه بعدی بیان شده است، و لذا هیچ تعادلی میان شرح مطالب نیست. مشابه آن در سایر مجلدات و شرح سایر خطبه ها نیز دیده می‎شود.

در یک مقایسه میان شروح مختلف تفاوتهای زیر کم و بیش مشهودند:

1- بعضی کتابها مفید ولی کثیراللفظ و قلیل المعنی هستند.

2- بعضی سخن امام را بهانه کرده و مجموعه ای از حرفهای مانده در دل خود را می‎گویند، نه شکافتن خود کلام و آنچه مستقیما به خود کلام مربوط می‎شود؛ که اگر آنچه را غیرمستقیم مربوط می‎شود اصل قرار دهیم، همه چیز به هم مربوط می‎گردد، و می‎توان بر اساس قاعده "الکلام یجر الکلام" در مورد یک جمله دهها صفحه نوشت؛ اما دیگر آنچه تقریر می‎شود شرح کلام امام نیست بلکه