آیت‌الله منتظری

"واتر" آیا به معنی پشت سر هم بودن است یا به معنی یک در میان بودن ؟ بعضی می‎گویند به معنای چیزی است که یک در میان باشد، و لازم نیست پشت سر هم باشد؛ وقتی که یک پیامبری می‎آمد تا مدتی که کتاب او بین مردم بود احتیاج به این که پیامبر دیگری بیاید نبود، ولی وقتی که آن کتاب و شریعت بکلی فراموش می‎شد و حجتی در بین مردم نبود، باز از نو پیامبر جدیدی می‎آمد و قهرا فترتهایی در وسط بوده است. حال برای چه منظوری خدا پیامبران را فرستاد؟

پیامبران و میثاق فطرت

"لیستأدوهم میثاق فطرته"

(برای این که پیامبران از مردم پیمانی را که در فطرت آنهاست مطالبه کنند.)

"استئداء" از باب استفعال به معنای طلب ادا کردن است؛ یعنی پیامبران از مردم آنچه را که فطرت آنها درک می‎کند می‎خواهند که انجام دهند.

در حقیقت خداوند متعال ساختمان وجودی انسان را جوری قرار داده که اگر فطرتش منحرف نمی شد راه حق را می‎یافت و بی چون و چرا اطاعت خدا را می‎کرد. می‎توانیم این عبارت نهج البلاغه را مؤید نظریه مرحوم سید مرتضی بگیریم که می‎گوید: آن پیمان در فطرت انسانها سرشته شده، نه این که در عالم دیگری به نام "عالم ذر" بوده است.

"و یذکروهم منسی نعمته"

(و به یاد بندگان آورند نعمت فراموش شده خدا را.)

در حقیقت به حسب فطرت می‎یابیم که خودمان هیچ هستیم و غیر ما، ما را موجود کرده است و تربیت می‎کند؛ و او وجود قادر و حکیمی است که ما را خلق کرده و ادامه وجود ما هم به او وابسته است. این نعمت هم شامل اصل خلقت و هم نعمت رزق و تربیت مخلوقات می‎باشد.