صفحه ۴۲۴

پیش از بررسی عالم ذر آیه شریفه قرآن را بررسی می‎کنیم که می‎فرماید: (و اذ اخذ ربک من بنی آدم من ظهورهم ذریتهم) و به یاد بیاور ای پیامبر هنگامی را که گرفت پروردگار تو از فرزندان آدم از پشتشان فرزندانشان را.

"اذ" و "اذا" هر دو ظرف زمانند، منتها "اذ" برای گذشته است و "اذا" برای آینده؛ ظاهر این آیه طبق کلمه "اذ" این است که در زمان گذشته ای پروردگار فرزندان آدم را از پشتشان بیرون آورد.

(و اشهدهم علی انفسهم الست بربکم قالوا بلی شهدنا) و آنها را گواه گرفت بر خودشان که آیا من پروردگار شما نیستم و آنها گفتند آری گواهی می‎دهیم به این که تو پروردگار ما هستی.

در حقیقت آنچه را خدا از بنی آدم گواهی گرفت همان وابستگی و مخلوقیت آنان نسبت به خدای متعال بود: (ان تقولوا یوم القیمة انا کنا عن هذا غافلین) تا مبادا روز قیامت بگویید که ما غافل بودیم.

ظاهر آیه این است که خداوند از همه گواهی گرفت و همه اقرار به ربوبیت خدای تبارک و تعالی کردند، و اگر این عهد و پیمان را خدا از انسان نمی گرفت روز قیامت می‎گفتند: خدایا ما غفلت داشتیم، و اگر خدا از یک دسته خاصی - مثلا پدران و مادران اولیه - گواه به ربوبیت خودش گرفته باشد، حجت بر گذشتگان تمام است اما اولاد آنان می‎توانند بگویند خدایا ما خبر نداشتیم، پدران ما مشرک بودند ما هم از آنها پیروی کردیم، این است که بعد از آن آیه می‎فرماید: (او تقولوا انما اشرک آباؤنا من قبل و کنا ذریة من بعدهم افتهلکنا بما فعل المبطلون)سوره اعراف، آیات 172 و 173 یا این که بگویید پدران ما مشرک بودند و ما هم فرزندان آنها بودیم، خدایا ما را هلاک می‎کنی به خاطر کاری که اجداد باطل اندیشمان کردند؟

ناوبری کتاب