فغوی، ثم اجتبیه ربه فتاب علیه و هدی، قال اهبطا منها جمیعا)سوره طه، آیات 121 تا 123 آدم دستور پروردگارش را عصیان کرد و گمراه شد، سپس خداوند او را برگزید و توبه اش را پذیرفت و او را هدایت کرد، و به آنان (آدم و حوا) فرمود از بهشت بیرون روید.
مقصود از بیرون رفتن از بهشت هبوط است. ظاهر این آیه این است که توبه قبل از هبوط بوده است، ولی آیه دیگری در همین سوره بقره به عکس این معنا دلالت دارد و اخبار و روایات هم با این مناسب است: (فازلهما الشیطان عنها) پس شیطان لغزاند آدم و حوا را از ناحیه درخت، (فأخرجهما مما کانا فیه) پس بیرون کرد آنان را از بهشتی که در آن بودند، (و قلنا اهبطوا بعضکم لبعض عدو) و ما هم خطاب کردیم به آنها (شیطان و آدم و حوا) که پایین روید، بعضی از شما با بعضی دیگر (هر یک با دیگری) دشمن هستید، (و لکم فی الارض مستقر و متاع الی حین) و شما در زمین تا مدتی زندگی خواهید کرد، (فتلقی آدم من ربه کلمات فتاب علیه)سوره بقره، آیات 36 و 37؛ و در منهاج البراعة، ج 2، ص 112 تا 117 برخی روایات را ذکر میکند. سپس تلقی کرد آدم از پروردگارش کلماتی را و خدا توبه او را پذیرفت.
ظاهر این آیه این است که جریان توبه بعد از هبوط بوده است. شاید ترتیبی که در نهج البلاغه و سوره طه هست و مخالف با ترتیبی است که در سوره بقره است، ترتیب ذکری باشد، یعنی در مقام ذکر نخست توبه را ذکر کرده است. چرا در سوره طه و نهج البلاغه نخست توبه و سپس هبوط به زمین ذکر شده است ؟ شاید حکمتش این است که پس از این که قرآن گفت آدم معصیت کرد و گمراه شد، بلافاصله توبه ذکر شده است که تصور نشود که آدم تا آخر گمراه بوده، پس در ذکر پذیرفتن توبه او عجله شده است که یک وقت به ذهن نیاید که حضرت آدم معصیتی کرد و برای همیشه مطرود خدا شد. در عبارت نهج البلاغه هرچند توبه
.jpg)
