آیت‌الله منتظری

چگونگی توبه حضرت آدم

بنابراین حضرت آدم (ع) به سوی خدا توبه و بازگشت کرد و خدا توبه اش را پذیرفت، اما این بازگشت با گفتن یک "استغفر الله" نبود، واقعا از خوف خدا سالها گریه کرد - سیصد سال یا کمتر - در روایتی که سندش هم صحیح است دارد که بعد از آن که حضرت آدم ترک اولایی را مرتکب شد شامه سوداء (خال سیاه) در بدنش ظاهر شد و تمام بدن او را گرفت، حضرت آدم ناراحت شد که پس از این که توبه اش تا اندازه ای پذیرفته شده است باز این خال سیاه در بدنش وجود دارد، جبرئیل امین علت ناراحتی او را پرسید، حضرت آدم جواب داد بعد از این که خدا توبه مرا پذیرفته باز این خال سیاه به بدن من هست، در آن روایت دارد که آدم نماز خواند و در هر نوبت از نمازهای پنجگانه جبرئیل به او خطاب کرد که نماز بخوان تا این که بتدریج در پنج وقت نماز آن خال سیاه از بین رفت.من لایحضره الفقیه، باب علت وجوب پنج نماز، ج 1، ص 214، حدیث 644

در اینجا حدیث دارد که اگر انسان در پنج وقت نماز بخواند از زشتی ها پاک می‎شود، منتها دوباره از نو ممکن است مرتکب معصیتی شود، و اصلا نماز برای این است که انسان در حال نماز به خدا توجه داشته باشد و گناهانی را که مرتکب شده است جبران کند، حکمت نماز همین است، در قرآن فرموده است: (و اقم الصلوة لذکری)سوره طه، آیه 14 نماز را بخوان برای یاد من.

به هرحال توبه حضرت آدم با گفتن "استغفر الله" فقط نبود، با این که گناهش ترک اولی بود واقعا به سوی خدا بازگشت. و استغفار واقعی و صحیح همان بازگشت عملی به سوی خداست. در نهج البلاغه در کلمات قصار است که شخصی نزد حضرت علی (ع) "استغفر الله" گفت، حضرت فرمودند: "ثکلتک امک أتدری