آیت‌الله منتظری

توبه آدم چیست ؟

بر این اساس تا زمانی که نفس ناطقه انسان که سمبل آدم است مطیع قوه واهمه و شهوات و لذات نفسانی می‎باشد، از بهشت معارف معنوی محروم و دور است؛ ولی اگر از وسوسه قوه واهمه و شهوات و لذتهای مادی که گندم سمبل آنهاست اجتناب کرد، مجددا برمی گردد به بهشت معارف و حقایق و در حقیقت توبه او قبول می‎شود.

سجده ملائکه چیست ؟

اگر انسان خودش را از اسارت قوه واهمه که شهوات را برای او زینت می‎دهد آزاد گرداند، قهرا بر تمام قوای درونی خود که در حقیقت "ملائکة الله" هستند مسلط خواهد شد، و آنها همیشه مسخر و تابع عقل انسان می‎باشند، و در برابر آن تواضع و اطاعت دارند، و انسان به جایی می‎رسد که حتی تمام قوای غیبی عالم وجود مسخر و تحت فرمان او می‎شوند.

با این فرض، داستان آدم و حوا و شیطان و بهشت جنبه سمبلیک پیدا می‎کند، و مراد از آدم تنها آدم خاص نیست بلکه مراد آدم نوعی می‎شود یعنی همه انسانها.

خداوند در این داستان خواسته بفهماند که ای انسان تو انسانی، تو مقام کامل را داری که می‎توانی در بهشت معارف حق غوطه ور باشی و ارتباط با خدا داشته باشی، شأن تو اجل از این است که خودت را با این شهوات دنیا آلوده سازی، ولی قوه واهمه معانی جزئی و ریاست و لذتهای دنیا را در نظر تو مجسم می‎کند و زینت می‎دهد، و تو اگر فرمان قوه واهمه را نبردی و فرمان عقلت را بردی مجددا به بهشت معارف خواهی رسید و به مرتبه لقای حق می‎رسی.

در حدیث است که پیامبر(ص) می‎فرمایند: "شیطانی آمن بیدی" شیطان من به دستم ایمان آورد. مراد از شیطان در اینجا قوه واهمه است، یعنی پیغمبراکرم (ص)