آیت‌الله منتظری

نیرویی که یک قطره باران را می‎آورد تعبیر به ملک شده است.کافی، ج 8، ص 239

به طور کلی از مجموع نیروهای غیبی که جنود حق تعالی هستند و در عالم فعالند تعبیر به ملائکه شده است. لذا ملائکه مراتب مختلفی دارند، مثلا جبرئیل امین که وحی می‎آورد و موجود کاملی است با ملکی که یک قطره باران را می‎آورد خیلی تفاوت دارد، همه ملائکه هستند ولی همه آنها هم در یک سطح نیستند. بنابراین نیروهایی که در وجود انسان می‎باشد در حقیقت ملائکه و جنود خدا هستند و هر کدام کار مخصوص و منطقه خاصی دارند.

4 - مقدمه چهارم این است که ما یک آدم شخصی داریم که عبارت از همان کسی است که پدر همه ما بوده است و یک آدم نوعی؛ ممکن است منظور از آدم در این داستان قرآن آدم نوعی باشد؛ یعنی طبیعت انسان که در همه افراد بشر موجود است.

5 - مقدمه پنجم این که بهشت مراتب دارد، یک بهشت است که حورالعین و باغ و درخت و میوه دارد؛ این بهشت جسمانی است که قرآن و روایات وعده داده، و یک بهشت روحانی داریم که آن عبارت است از ادراک معارف و عرفان ذات و صفات خدا و ارتباط با خدا و لقاءالله و فناء فی الله؛ و کسانی که قابلیت و استعداد این را داشته باشند که معارف کامل را درک کنند، لذتی که از آنها خواهند برد به مراتب بیشتر از لذت بهشت جسمانی و باغ و حورالعین است. حافظ می‎گوید:

و بهشت مطلوب برای اولیای خدا همان بهشت معنوی و روحانی است؛ یعنی لقاءالله و فناء فی الله که بالاترین مرتبه بهشت هاست.