حکمای اسلامی قوای انسان را به سه دسته "عقلانی"، "شهوانی" و "غضب" تقسیم میکنند، و هرگاه یکی از این قوا بر سایر قوا چیره میشود انسان را به همان نام میخوانند؛ انسان موزون و عادل انسانی است که قوای او به موقع وظیفه خویش را انجام دهند و نوعی تعادل و بهره گیری بجا و مناسب از آنها انجام گیرد و مداخله بیجا در سایر قوا نکنند.
اما شخصیت انسانها به محیطی که در آن به سر میبرند و رشد میکنند بستگی دارد. در محیطی که غریزه غیرت و مقاومت تقویت میشود (مانند محیطهای جنگی و نظامی) برخی از غرایز دیگر مانند رأفت ضعیف میشود. در محیط علمی محض، غریزه دفاع و مقاومت سست میشود؛ و به هرحال تعادل میان قوا برقرار نمی گردد و در یک جا غریزه ای قوی و در جای دیگر ضعیف است. اما در علی (ع) همه غرایز مثبت نیرومند بود و توازن شگفت آوری میان آنها وجود داشت.در این مورد ن. ک . مقدمه نهج البلاغه آیت الله طالقانی، ص 4 تا 6
هم مثل یک کارگر ساده که با دستش، پنجه اش و بازویش خاک را میکند و در آن سرزمین سوزان بدون ابزار قنات میکند، و هم