اما در همین لحظات کسانی به سقیفه شتافتند تا در غیاب علی (ع) سهم خویش را از قدرت بجویند و افسار خلافت را در دست گیرند؛ با این همه علی (ع) مصلحت جامعه و حکومت نوپای اسلامی را قربانی خلافت خویش نکرد، و همین خود به تنهایی برای شناختن عظمت او کافی است. با شناختن ناراضیان و دشمنان دوره خلافت پنج ساله علی (ع) پس از بیست و پنج سال حکومت دیگران - ناراضیانی که از اشراف و طماعان و جاه طلبان و مقدسان بودند و برخی بعدها نادم گردیدند - نیز میتوان علی (ع) و منش و روش او را شناخت. نهج البلاغه تراویده چنین روح بزرگی است.
به همین سبب در نهج البلاغه که گلچینی از سخنان آن حضرت است و خود نماینده ای از روح بزرگ علی (ع)، اخلاق علی (ع)، حکومت و روش حکومت علی (ع) و... است، شخصیتی را میبینیم که هر صفحه از کتابش منشوری از حقیقت است و در هر صفحه نوری را به رنگی میتاباند و جلوه ای از حقیقت را به کرشمه و رنگ و لباسی در میآورد و از هر بعدی سخن میگوید؛ چنانکه به قول آیت الله طالقانی (ره) :
"گاهی سخن او در میدان نبرد و گاه بر منبر کوفه و گاهی در چاه و تنهایی است، در اوج تواضع میگوید: مرا مانند شاهان ساسانی بدرقه نکنید. در تنهایی میگرید و راز و نیاز و سر به مهر دارد و...".همان، ص 8 تا 11
در کتاب شریف نهج البلاغه درباره مبدأ و معاد، آفرینش، وحی و نبوت، اخلاق و سیاست، فلسفه و ادبیات، اقتصاد، اجتماع، مدنیت، تاریخ و قضاوت سخن گفته شده است، و هرچند متأسفانه از هر کدام سخنی کوتاه مانده و گلچین شده است اما کوتاه است و پربار.
.jpg)
