مختلف جمع آوری کرد این است که قرار بوده روحیات و غرایز مختلف در انسانها باشد، و چه بسا خاک سخت مظهر خشونت و خاک نرم مظهر ملایمت است، خاک شوره زار مظهر بی خاصیت و بی اثر بودن است و خاکی که قابل کشت و زرع است مظهر انسانی است که منشاء اثر و مفید است.
آیا آدم ابوالبشر اولین انسان بود؟
تصور نشود که قبل از حضرت آدم انسان دیگری نبوده است. در اینجا صحبت راجع به آدم ابوالبشر است که نسل فعلی از آن است، وگرنه ما در روایات داریم که خداوند زیاد آدم خلق کرده است. در تفسیر صافی در تفسیر سوره "ق" در ذیل آیه شریفه: (بل هم فی لبس من خلق جدید)سوره ق، آیه 15 یعنی مردم در اشتباه هستند از خلق جدید، از توحید صدوق روایتی از امام باقر(ع) نقل میکند که من قسمتی از آن را میآورم، میفرماید: "او تری ان الله لم یخلق بشرا غیرکم" شما خیال میکنید که خدا بشری غیر از شما یعنی نسل آدم ابوالبشر نیاورده است ؟ "بلی والله لقد خلق الف الف عالم و الف الف آدم" بله به خدا قسم خدا هزار هزار عالم و هزار هزار آدم خلق کرده "انت فی آخر تلک العوالم و اولئک الادمیین"تفسیر صافی، ج 5، ص 60؛ و توحید صدوق، ص 277 که تو و آباء و اجدادت یعنی این نسل در آخر این عالمها و این آدمها هستید. نمی گوید شما آدم آخر هستید بلکه میفرماید جزء آدمهای آخر هستید؛ پس مطابق این حدیث و روایات دیگر، خدا هیچ وقت منع فیض نکرده و فیض خدا همیشه جاری بوده است؛ زیرا خدا اول ندارد، بلکه او همیشه بوده و در نتیجه فیض خدا هم همیشه بوده، منتها هر زمانی فیض خدا به ایجاد یک نسلی بوده است، و این نسلی که ما داریم مطابق فرمایش حضرت علی (ع) منتهی میشود به آدمی که از خاک و آب خلق شده است.
.jpg)
